Debarroko oasi liberala (eu)

Debarroko oasi liberala
Egilea	Gotzon Iparragirre Burgoa
Hizkuntza	Euskaraz
Urtea	2008
Argitaletxea	Udako Euskal Unibertsitatea
Hiria	Eibar

Izenburu osoa

Debarroko oasi liberala. Aitzindarien bila. Eibar, 1766-1876

Liburua zertan den

Liburuak Antzinako Erregimenaren krisia aztertzen du, Eibarko udalerria eremu geografiko legez eta 1766ko matxinada abiapuntu kronologikotzat hartuta. Ikerlanaren ardatza Eibar da, inguruko udalerriekin alderatuz, prozesu honetan zehar, une jakin batean, bertako biztanle gehienek liberalismoaren aldeko hautu estrategikoa egin zutelako. Zer zela eta?

Krisialdiaren hasieran, 1794an, Dios, Patria, Rey lemapean, eibartarrek beraien kabuz antolatu zuten herriaren defentsa, eta mendeku legez, Konbentzioaren gudarosteek erre egin zuten. Tradizioarekiko atxikimendu itsu hau harrigarria egiten da Eibar bere liberalismoagatik izan baitzen ezaguna XIX. Mendean zehar, ez bere tradizionalismoarengatik. Noiz, zergatik, nola eta zeintzuen bidez eman zen tradizioarekiko haustura?

Mikrohistoriak erantzun batzuk eskaintzen ditu, betiere mugatuak, partzialak. Ikerketaren eskala txikitzeari esker, orain arte atzeman gabeko testigantzak, aldendutako agiriak, aipatu gabeko iturriak erabili dira, liberalismoak Eibarren izan zuen bilakaera hobeto ulertzen laguntzen dutenak, eta era berean zalantza eta galdera berriak sorrarazten dituztenak. Lanean zehar datu pila biltzen bada ere, konklusioak interpretazio berriei irekita gelditzen dira, eta ikerketa berrien abiapuntu legez, 1756-1876 bitartean bizi ziren 2.213 pertsonaiak osatutako datu-basea geratu da, bakoitzari buruzko hainbat informazioarekin (politikoak, ekonomikoak, militarrak, pertsonalak...).

Fernando VII erregea (Vicente López)

Soraluzeri buruzkoak

Eibarko Ibarzabal familiak Fernando VII.arekin mantentzen zuen harreman bereziaren funtsa azaltzeko, argigarriak ditugu benetan José Joaquín Agirre eibartarrak eginiko bertso bitxiak. 1829 urteko Kataluinako matxinada zela-eta, errege-familiak penintsulako iparraldean zehar eginiko biran euskal lurraldeak bisitatu zituen, eta bere ibilbidean Soraluze aukeratutako herrietako bat izan genuen.

Agirrek, euskara eta gaztelania tartekatuz, errege-familiak euskal lurraldeetan jaso zuen ongi etorria deskribatzen du zortziko txikian landutako 48 bertsotan, herri armaginetan izan zuen harrerari tratamendu berezia eskainiz.

Soraluzen ekainak 13an egon ziren, bertan lo egin zutela. Behintzat, Soraluzeko bertsoen ondoren Eibarkoak datoz, modu honetan: A catorce de junio/ Eibarco sarreran/ con bailarines de espadas/ recibitu ciran. Hara zer zioten Soraluzeri buruzko laurek:

21

Llegados a a la fabrica

Placenciacora

recibieron amorosos

beren nagusia

el Director y la Villa

eta Cabildoak

todos cantando vivas

andre eta umiac.

22

Los Armeros de ella

gucisco listoac

cada gremio sus banderas

ceuzcan formatubac

Todos hicieron alli

aleguiñ guciak

en obsequiar los Soberanos

gucien Jabiac.

23

Después de agasajarlos

al zuen guciak

pasaron a la Real Casa

beren Magestadeac

Se hicieron bien cargo

bertan trabajatcen

y por examinadores

armas revizatzen.

24

Recibio en omenage

pistola eder bi

por sus Maestros y Eibar

eguiñac poliqui.

Gustosos su coste hicieron

fabricante guciac

su Magestad tendra presente

beren miseriac.

Gaceta de Madrid aldizkari ofizialean ere jasotzen da bisita hau, baina modu desberdinean:

Madril, ekainak 18

Hilabete honetako 14ko goizeko 6etan Errege-erreginak Bergaratik irten ziren, eta 12tan iritsi ziren Durangora. Soraluzetik eta Eibartik igarotzean, arma-fabrikak bisitatzea erabaki zuten.

Gipuzkoako Foru Aldundiak, Erret Pertsonak hartu eta laguntzeko izendatua, Erregei agur esaterakoan bere probintzia eta Bizkaiko Jaurerriaren arteko mugan honako azalpena jarri zuen Gure Jaunaren eskutan...