«Erantzukizun Politikoen Legea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 22:59, 26 urria 2021 data duena

Erantzukizun Politikoen Legea^[1]

Zer zen

Erantzukizun Politikoen Legea (gaztelaniaz Ley de Responsabilidades Políticas) 1939ko otsailaren 9an onartu eta 1939ko otsailaren 13an BOEan argitaratu zen Espainiako legea izan zen. Espainiako Gerra Zibilaren amaieran sartu zen indarrean. Ez da nahastu behar 1940.ko Auzi Orokorraz^[2]. Azken hau "gorrien agintaldiaren garaian egindako ekintza kriminalak jasotzeko" zabaldu zen.

Gerra zibilaren hasieran hasi ziren erakundeen eta herritarren ondasunen aurka, baina gerra bukatzear zegoela jo zuen goia, 1939ko Erantzukizun Politikoen Legearekin. Legearen hedadura, gogorkeria eta herritarren artean izan zuen eragina izugarriak izan ziren eta hastapenetako frankismoaren osagai errepresibo nabarmenetako bat bilakatu zen.

Prozedurea

Lehengo urratsa ikertuaren izenak Estatuaren Aldizkari Ofizialean (B.O.E.) argitaratzea zen, bertan espediente edo txostena zabaldu zela iragartzeko. Honetaz gain, informazioa eskatzen zen, bai jarduera politikoarena zein ondasunena. Bertan argitzen zenez, prozedurak aurrera egingo zuen naiz eta ikertua hil, kanpoan egon edo agertu ez.

Txostenak osatuta, epaiketak izaten ziren, nahiko azkarrak. Bertan akusazioak kalifikatzen ziren (larriak, ez hain larriak, arinak edo ezer ez) eta epaiak ematen ziren. Gehienetan isunak (norberaren ondasunen araberakoak) eta kargu publikoaz arduratzeko gaitasungabetzeak ezartzen ziren, baina inoiz epai larriagoak ere izaten ziren (gogoratu behar da ordurako beste hainbat epai eman zirela, heriotz-zigorrak edota espetxe-zigorrak ezartzekoak).

Eragina Soraluzen

50 bat laguni zabaldu zioten espedientea, horietatik lau andrak zirela.

39 laguni 1941/12/12ko BOEn espedientea zabaldu zieten^[3]. Horietatik 29 lagunen epaia gordetzen da, eta ez da agiririk gainontzeko hamarrak epaitu zuten hala ez jakiteko.

Karguak mota askotakoak izan ziren, baina kasu gehienetan behin eta berriz errepikatzen dira: erakunde bateko kidea izatea (EAJ, A. Sozialista, UGT, ELA-STV, Emakumeak), ideologia (ezkertiarra, abertzalea), 1936 urtean herriko zinegotzia izatea, gudari edo milizianoa izatea, gerra garaian armagintzan aritu izana (herrian edo kanpoan), nazionalak sartu zireneko herritik alde egin izana (Bizkaira, Asturiasera edo erbestera), 1934 iraultzan ibilitakoa...

Epaiketak Iruñan izan ziren, eta 36 lagunenak gordetzen dira^[4]. 35 horietatik, 28ri espedientea 1941/12/12an zabaldu zieten eta, itxura denez, gainontzeko zazpiek aurretik zabalduta izango zuten.

35 epai hauetatik 5 lagun kargu guztietatik libre geratu ziren. Gainontzekoei, guztira, 28.525 pezetako isunak jarri zieten eta 59 urteko gaitasungabetzeak. Gainera, 10 urtetako erbestealdi bat (segururena aurretik ezarritakoa izango zen, zigortutakoa aspaldi kanpoan bizi zen eta). Dena dela, epaiak aztertuta argi ikusten da karguen eta isunen arteko erlazioa oso arina dela, izatekotan; baina isunak oso lotuta daudela norberen ondasunekin.

Espedientatuak

Izena	Lanbidea	Karguak	Iritzia	Zbk.	Data	Zigorra
Ecenarro Querejeta, Andrés	Armagilea	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa… eta gehiago. Aurretik 26 hilabete preso egondakoa.	Ez hain larriak	310	1940/02/13	200 pta.
Alday Igartua, Isaac	Industri-gizona	EAJ-PNVkoa, alde egindakoa… eta gehiago.	Arinak	992	1941/06/06	3.000 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Barrenechea Arando-Arreche, Félix	Udal idazkaria	EAJ-PNVkoa, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa. Aurretik 3 hilabete t'erdi preso egondakoa.	Ez hain larriak	1.130	1941/08/04	3.000 pta. 8 urteko gaitasungabetzea
Vergara Jauregui, Daniela	(ez dator)	Emakumeak taldeko lehendakaria… eta gehiago.	Ez hain larriak	1.130	1941/08/04	1.000 pta.
Bereicua Berraondo, Francisca	Etxekoandrea	Herritik alde egindakoa.	Arinak	1.171	1941/08/27	300 pta.
Andonegui Alberdi, Nicasio	Zapataria	Herritik alde egindakoa.	Arinak	1.171	1941/08/27	500 pta.
Muguruza Larrañaga, Francisca	(ez dator)	Herritik alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.289	1941/11/12	500 pta.
Leturiondo Ariznavarreta, Esteban	(ez dator)	Izquierda Republicanakoa, alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.289	1941/11/12	1.000 pta.
Argárate Azcárate, Florentino	Doitzailea	Ezkerrekoa, alde egindakoa.	Arinak	1.473	1942/02/25	500 pta.
Uriarte Artolazábal, Lucio	Doitzailea	A. Sozialistakoa, alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.478	1942/03/02	50 pta.
Larrañaga Maiztegui, Aniceto	Langilea	Ezkerrekoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa.	Arinak	1.480	1942/03/03	200 pta.
Legaristi Vila, Lisardo	Mekanikaria	UGTkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago.	Larriak	1.481	1942/03/03	500 pts.
Lete Oregui, Juan José	Industri-gizona	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.486	1942/03/04	8.000 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Alberdi Arregui, Lino	Doitzailea	EAJ-PNVkoa, zinegotzia, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.489	1942/03/05	50 pta.
Juaristi Gabilondo, Ricardo	Armagilea	EAJ-PNVkoa, zinegotzia, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.489	1942/03/05	50 pta.
Barrenechea Aguirrebeña, Sandalio	(ez dator)	UGTkoa, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.490	1942/03/05	750 pta.
Astiazarán Ugalde, José María	Langilea	Izquierda Republicanakoa, armagintzan aritua, alde egindakoa eta 1934ko iraultzan ibilitakoa.	Larriak	1.490	1942/03/05	1.000 pta.
Leturiondo Ariznabarreta, Juan	(ez dator)	Izquierda Republicanakoa eta alde egindakoa.	Arinak	1.490	1942/03/05	1.000 pta.
Lascurain Ganuza, Timoteo	(ez dator)	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Larriak	1.493	1942/03/06	100 pta.
Castañares Larreategui, Andrés	(ez dator)	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	Arinak	1.493	1942/03/06	150 pta.
Alberdi Alberdi, Serapio	(ez dator)	UGTkoa, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.493	1942/03/06	2.500 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Esnal Aranceta, Fernando	(ez dator)	A. Sozialistakoa, milizianoa eta armagintza aritua.	Larriak	1.494	1942/03/06	2.500 pta. 10 urteko gaitasungabetzea
Gabilondo Maiztegi, Ascensio	(ez dator)	EAJ-PNVkoa. Aurretik 8 hilabete t'erdi preso egondakoa.	Arinak	1.494	1942/03/06	250 pta. Urtebeteko gaitasungabetzea
Ariznabarreta Otalora, José	(ez dator)	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa… eta gehiago.	Larriak	1.494	1942/03/06	75 pta. 10 urteko gaitasungabetzea
Echaniz Beitia, Félix	Langilea	UGTkoa, milizianoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago.	Larriak	1.501	1942/03/11	100 pta 10 urtetako desterrua, 150 km-tara
Castañares Larreategui, Tiburcio	Mekanikaria	EAJ-PNVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa eta 1934ko iraultzan ibilitakoa.	Larriak	1.502	1942/03/11	300 pta. 10 urteko gaitasungabetzea
Crucelegui Oregui, Guillermo	Industri-gizona	EAJ-PNVkoa.	Arinak	1.506	1942/03/12	150 pta.
Treviño Artiz, Lázaro	Langilea	EAJ-PNVkoa. Aurretik 8 hilabete t'erdi preso egondakoa.	Ez hain larriak	1.508	1942/03/16	750 pta. 5 urteko gaitasungabetzea
Pagnon Nuere, Emilio	Tornularia	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	Arinak	1.509	1942/03/16	200 pta.
Basauri Lete, Pedro	Igeltseroa	EAJ-PNVkoa, gudaria, armagintzan aritua eta alde egindakoa.	Ez hain larriak	1.519	1942/03/17	100 pta.
Maiztegui Aguirrebeña, Hipólito	Doitzailea	EAJ-PNV eta ELA-STVkoa, armagintzan aritua, alde egindakoa eta 1934ko iraultzan ibilitakoa.	Larriak	1.520	1942/03/17	250 pta.
Pagnon Nuere, Eliseo	Industri-gizona	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	---	1.521	1942/03/17	Ezer ez
Ariznavarreta Arizaga, Francisco	Nekazaria	Abertzalea.	---	1.524	1942/03/20	Ezer ez
Lascurain Arano, Guillermo	Armagilea	Abertzalea.	---	1.525	1942/03/20	Ezer ez
Ucín Aristi, Ignacio	Mekanikaria	EAJ-PNVkoa eta alde egindakoa.	---	1.526	1942/03/20	Ezer ez
Igarzabal Olano, Julio	Nekazaria	EAJ-PNVkoa.	---	1.527	1942/03/20	Ezer ez
Uriarte Artolazábal, Ignacio	(ez dator)	A. Sozialista eta UGTkoa, milizianoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago.	Ezezagunak
Alberdi Rodríguez, Cipriano	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Aragón García, Daniel	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Azcárate Bustinduy, Ulpiano	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Azcárate Ganuza, Felipe	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Castañares Larreategui, Evaristo	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Eibar Igarzabal, Pedro	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Galarraga Alday, Venancio	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Iriondo Arriola, Pedro María	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Larrañaga Larrañaga, Fernando	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Lascurain Ganuza, Alejandro	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Leturiondo Ariznavarreta, Evaristo	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Lizarralde Garmendia, Francisco	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Oroz Vázquez, Julio	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Uriarte Artolazábal, Simón	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Mayora Elostegui, José	Doitzailea	Ezezagunak.	Ezezagunak
Mayora Zubizarreta, Amparo	(ez dator)	Ezezagunak.	Ezezagunak
Bulado Torre, Ángel	Postaria	Ezezagunak.	Ezezagunak

Erreferentziak

Isiltasuna hausten. Soraluze 1936 lan taldea (Soraluzeko Udala 2015).

↑ Erantzukizun Politikoen Legea. Wikipedia (euskaraz).
↑ Causa General.
↑ BOE (1941/12/12). Espedienteak zabaltzearen iragarkia.
↑ Epaiak (1940-1942). 35 lagunen epaiak, Iruñan emanak.

[1] Erantzukizun Politikoen Legea. Wikipedia (euskaraz).

[2] Causa General.

[3] BOE (1941/12/12). Espedienteak zabaltzearen iragarkia.

[4] Epaiak (1940-1942). 35 lagunen epaiak, Iruñan emanak.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-==Erantzukizun Politikoen Legea<ref>https://eu.wikipedia.org/wiki/Erantzukizun_Politikoen_Legea Erantzukizun Politikoen Legea]. Wikipedia (euskaraz).</ref>==
+==Erantzukizun Politikoen Legea<ref>[https://eu.wikipedia.org/wiki/Erantzukizun_Politikoen_Legea Erantzukizun Politikoen Legea]. Wikipedia (euskaraz).</ref>==
 ===Zer zen===
-Erantzukizun Politikoen Legea (gaztelaniaz ''Ley de Responsabilidades Políticas'') 1939ko otsailaren 9an onartu eta 1939ko otsailaren 13an BOEan argitaratu zen Espainiako legea izan zen. Espainiako Gerra Zibilaren amaieran sartu zen indarrean.
+Erantzukizun Politikoen Legea (gaztelaniaz ''Ley de Responsabilidades Políticas'') 1939ko otsailaren 9an onartu eta 1939ko otsailaren 13an BOEan argitaratu zen Espainiako legea izan zen. Espainiako Gerra Zibilaren amaieran sartu zen indarrean. Ez da nahastu behar 1940.ko [[Auzi Orokorra (eu)|Auzi Orokorraz]]<ref>Causa General.</ref>. Azken hau "gorrien agintaldiaren garaian egindako ekintza kriminalak jasotzeko" zabaldu zen.
 Gerra zibilaren hasieran hasi ziren erakundeen eta herritarren ondasunen aurka, baina gerra bukatzear zegoela jo zuen goia, 1939ko Erantzukizun Politikoen Legearekin. Legearen hedadura, gogorkeria eta herritarren artean izan zuen eragina izugarriak izan ziren eta hastapenetako frankismoaren osagai errepresibo nabarmenetako bat bilakatu zen.
 ===Prozedurea===
@@ 13. lerroa: / 12. lerroa: @@
 ==Eragina Soraluzen==
-Gutxienez 45 laguni zabaldu zioten espedientea, horietatik hiru andrak zirela.
+bat laguni zabaldu zioten espedientea, horietatik lau andrak zirela.
-laguni 1941/12/12ko BOEn espedientea zabaldu zieten<ref>[[Media: Erantzukizun_Politikoen_Legea._Espedienteak_zabaltzea_(BOE_19411212).pdf | BOE (1941/12/12)]]. Espedienteak zabaltzearen iragarkia.</ref>. Horietatik 28 lagunen epaia gordetzen da, eta ez da agiririk gainontzeko hamarrak epaitu zuten hala ez jakiteko.
+laguni 1941/12/12ko BOEn espedientea zabaldu zieten<ref>[[Media: Erantzukizun_Politikoen_Legea._Espedienteak_zabaltzea_(BOE_19411212).pdf | BOE (1941/12/12)]]. Espedienteak zabaltzearen iragarkia.</ref>. Horietatik 29 lagunen epaia gordetzen da, eta ez da agiririk gainontzeko hamarrak epaitu zuten hala ez jakiteko.
 Karguak mota askotakoak izan ziren, baina kasu gehienetan behin eta berriz errepikatzen dira: erakunde bateko kidea izatea (EAJ, A. Sozialista, UGT, ELA-STV, Emakumeak), ideologia (ezkertiarra, abertzalea), 1936 urtean herriko zinegotzia izatea, gudari edo milizianoa izatea, gerra garaian armagintzan aritu izana (herrian edo kanpoan), nazionalak sartu zireneko herritik alde egin izana (Bizkaira, Asturiasera edo erbestera), 1934 iraultzan ibilitakoa...
-Epaiketak Iruñan izan ziren, eta 35 lagunenak gordetzen dira<ref>[[Media: Erantzukizun_Politikoen_Legea._Epaiak_(1940-1942).pdf | Epaiak (1940-1942)]]. 35 lagunen epaiak, Iruñan emanak.</ref>. 35 horietatik, 28ri espedientea 1941/12/12an zabaldu zieten eta, itxura denez, gainontzeko zazpiri aurretik,
+Epaiketak Iruñan izan ziren, eta 36 lagunenak gordetzen dira<ref>[[Media: Erantzukizun_Politikoen_Legea._Epaiak_(1940-1942).pdf | Epaiak (1940-1942)]]. 35 lagunen epaiak, Iruñan emanak.</ref>. 35 horietatik, 28ri espedientea 1941/12/12an zabaldu zieten eta, itxura denez, gainontzeko zazpiek aurretik zabalduta izango zuten.
 epai hauetatik 5 lagun kargu guztietatik libre geratu ziren. Gainontzekoei, guztira, 28.525 pezetako isunak jarri zieten eta 59 urteko gaitasungabetzeak. Gainera, 10 urtetako erbestealdi bat (segururena aurretik ezarritakoa izango zen, zigortutakoa aspaldi kanpoan bizi zen eta). Dena dela, epaiak aztertuta argi ikusten da karguen eta isunen arteko erlazioa oso arina dela, izatekotan; baina isunak oso lotuta daudela norberen ondasunekin.
@@ 51. lerroa: / 50. lerroa: @@
 |-
 | Bereicua Berraondo, Francisca || Etxekoandrea
-| Herritik alde egindakoa || Arinak
+| Herritik alde egindakoa. || Arinak
 | 1.171 || 1941/08/27 || 300 pta.
+|-
+| Andonegui Alberdi, Nicasio || Zapataria
+| Herritik alde egindakoa. || Arinak
+| 1.171 || 1941/08/27 || 500 pta.
 |-
 | Muguruza Larrañaga, Francisca || (ez dator)
-| Herritik alde egindakoa || Ez hain larriak
+| Herritik alde egindakoa. || Ez hain larriak
 | 1.289 || 1941/11/12 || 500 pta.
 |-
@@ 135. lerroa: / 138. lerroa: @@
 |-
 | Crucelegui Oregui, Guillermo || Industri-gizona
-| EAJ-PNVkoa || Arinak
+| EAJ-PNVkoa. || Arinak
 | 1.506 || 1942/03/12 || 150 pta.
 |-
@@ 159. lerroa: / 162. lerroa: @@
 |-
 | Ariznavarreta Arizaga, Francisco || Nekazaria
-| Abertzalea || ---
+| Abertzalea. || ---
 | 1.524 || 1942/03/20 || Ezer ez
 |-
 | Lascurain Arano, Guillermo || Armagilea
-| Abertzalea || ---
+| Abertzalea. || ---
 | 1.525 || 1942/03/20 || Ezer ez
 |-
@@ 173. lerroa: / 176. lerroa: @@
 | EAJ-PNVkoa. || ---
 | 1.527 || 1942/03/20 || Ezer ez
+|-
+| Uriarte Artolazábal, Ignacio || (ez dator)
+| A. Sozialista eta UGTkoa, milizianoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago. || Ezezagunak
+|  ||  ||
 |-
 | Alberdi Rodríguez, Cipriano || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Aragón García, Daniel || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Azcárate Bustinduy, Ulpiano || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Azcárate Ganuza, Felipe || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Castañares Larreategui, Evaristo || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Eibar Igarzabal, Pedro || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
@@ 182. lerroa: / 209. lerroa: @@
 |  ||  ||
 |-
-| Oroz Vázquez, Julio || (ez dator)
+| Iriondo Arriola, Pedro María || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Larrañaga Larrañaga, Fernando || (ez dator)
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
+|  ||  ||
+|-
+| Lascurain Ganuza, Alejandro || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Iriondo Arriola, Pedro María || (ez dator)
+| Leturiondo Ariznavarreta, Evaristo || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Azcárate Ganuza, Felipe || (ez dator)
+| Lizarralde Garmendia, Francisco || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Uriarte Artolazábal, Simón || (ez dator)
+| Oroz Vázquez, Julio || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Azcárate Bustinduy, Ulpiano || (ez dator)
+| Uriarte Artolazábal, Simón || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Uriarte Artolazábal, Ignacio || (ez dator)
+| Mayora Elostegui, José || Doitzailea
-| A. Sozialista eta UGTkoa, milizianoa, armagintzan aritua, alde egindakoa, 1934ko iraultzan ibilitakoa… eta gehiago. || Ezezagunak
+| Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Larrañaga Larrañaga, Fernando || (ez dator)
+| Mayora Zubizarreta, Amparo || (ez dator)
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
 |-
-| Castañares Larreategui, Evaristo || (ez dator)
+| Bulado Torre, Ángel || Postaria
 | Ezezagunak. || Ezezagunak
 |  ||  ||
@@ 217. lerroa: / 252. lerroa: @@
 ==Erreferentziak==
+* [[Isiltasuna hausten (eu) | Isiltasuna hausten]]. Soraluze 1936 lan taldea (Soraluzeko Udala 2015).
-[[Kategoria: XX mendeko historia]]
+[[Kategoria: 1936.eko gerra]]