«AMBER proiektua (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (Erabiltzaile berak tartean egindako 12 ekarpen ez dira erakusten)
    4. lerroa: 4. lerroa:


    ===Aurrekariak===
    ===Aurrekariak===
    Europar Batasunaren ‘’Uraren Esparru Zuzentaraua’’ren arabera, ibaien "egoera ona" lortzeko erronka nagusietako bat ibai-habitatak zatituta egotea da.  
    Europar Batasunaren ‘’Uraren Zuzentarau Markoa’’ren arabera, ibaien "egoera ona" lortzeko erronka nagusietako bat ibai-habitatak zatituta egotea da.  


    Zatikatze hori gizakiak egindako ehundaka mila hesik eragiten dute nagusiki; horietako asko zaharrak dira eta jada ez dira erabiltzen.
    Zatikatze hori gizakiak egindako ehundaka mila hesik eragiten dute nagusiki; horietako asko zaharrak dira eta jada ez dira erabiltzen.
    25. lerroa: 25. lerroa:
    ==Soraluzen balizko eragina==
    ==Soraluzen balizko eragina==
    ===AMBER mapa: The Barrier Atlas===
    ===AMBER mapa: The Barrier Atlas===
    ::<small>The Barrier Atlas ikusteko, sakatu [https://amber.international/european-barrier-atlas/ ''hemen''].</small>
    ::<small>The Barrier Atlas osoa ikusteko, sakatu [https://amber.international/european-barrier-atlas/ ''hemen''].</small>


    AMBER proiektua Europako ibaietako oztopoen bilduma egiten ari da, eta dagoeneko ia herri guztietako ehundaka mila oztopo biltzen du (eta hazten ari da). Oztopo hauek mapa batean erakusten dira: ''The Barrier Atlas'' izenekoa.
    AMBER proiektua Europako ibaietako oztopoen bilduma egiten ari da, eta dagoeneko ia herri guztietako ehundaka mila oztopo biltzen du (eta hazten ari da). Oztopo hauek mapa batean erakusten dira: ''The Barrier Atlas'' izenekoa.


    Zazpi oztopo mota bereizi dituzte: presa (dam), gainezkabidea (weir), estolda (culvert), pasabidea (ford), esklusa (sluice), arrapala (ramp), bestelakoa (other).
    Zazpi oztopo mota bereizi dituzte: gaur egungo presa (dam), presa/ gainezkabidea (weir), tutua (culvert), pasabidea (ford), esklusa (sluice), arrapala (ramp), bestelakoa (other).


    [[Fitxategi: AMBER_proiektua._Soraluzeko_oztopoen_mapa_(Amber_2021).png | thumb | center | 800px | Soraluzeko oztopoak (Amber 2021)]]
    [[Fitxategi: AMBER_proiektua._Soraluzeko_oztopoen_mapa_(Amber_2021).png | thumb | center | 800px | Soraluzeko oztopoak (Amber 2021)]]
    ===Soraluzeko oztopoak===
    ===Soraluzeko oztopoak===
    Mapa horretan Soraluzen hamar oztopo identifikatuta daude:
    Mapa horretan Soraluzen hamar oztopo identifikatuta daude:


    ::{| class="wikitable col1cen col2cen col3cen"
    ::{| class="wikitable col1cen col2cen col3cen"
    ! width="300 px" style="background:Blue" | Izena
    ! width="180 px" style="background:Blue" | Oztopoa
    ! width="100 px" style="background:Tan" | Mota
    ! width="250 px" style="background:Blue" | Izena
    ! width="100 px" style="background:Tan" | Benetakoa
    ! width="100 px" style="background:Blue" | Mota
    ! width="100 px" style="background:Tan" | Erabilera
    ! width="100 px" style="background:Blue" | Erabilera
    |-
    |-
    | Urrustiko tutua || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Deba_ibaia._Irukurutzetako_tutua_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg | center | 150px]]
      || [[Sologoeneko zentrala (eu)#Garai bateko sistema osagarria | Irukurutzetako tutua]] || Tutua || Ez
    |-
    |-
    | Oleako presa || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Oleako_presa._Ufala_(Juan_Carlos_Astiazarán_2020).jpg | center | 150px]]
      || [[Alberdi zentrala (eu) | Olea]] || Presa || Ez
    |-
    |-
    | Malmero presa || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Deba_erreka._Batzokia,_zubia_eta_kiroldegia_(2017).jpg | center | 150px]]
      || [[Malmero zentrala (eu) | Malmero]] || Presa || Ez
    |-
    |-
    | Olabarrenako presa || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Olabarrena._Presa_eta_ekonomatoa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2016).jpg | center | 150px]]
      || [[Olabarrena (eu) | Olabarrena]] || Presa || Ez
    |-
    |-
    | Sagar-errekako presa berria || Presa || Presa || Bai
    | [[Fitxategi:Sagar-errekako_presa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2016).jpg | center | 150px]]
      || [[Sagar-errekako uren eruatea (eu)#Sagar-errekako presa | Sagar-errekako presa berria]] || Gaur eguneko presa || Bai
    |-
    |-
    | Sagar-errekako presa zaharra || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Sagar-errekako_presa._Azpiko_presa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2016).jpg | center | 150px]]
      || [[Sagar-errekako uren eruatea (eu)#Sagar-errekako presa | Sagar-errekako presa zaharra]] || Presa || Ez
    |-
    |-
    | Mutxaneko presa || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Mutxaneko_putzua_eta_presa._Ikuspegi_orokorra_02_(Joxean_Arluziaga_2015).jpg | center | 150px]]
      || [[Mutxaneko etxe zarra (eu) | Mutxan]] || Presa || Ez
    |-
    |-
    | Sagarraga industrialdeko azpikoa || Bestelakoa || Estolda || Bai
    | [[Fitxategi: Sagarraga_industrialdea._Galvanizados_Arrate_03.jpg | center | 150px]]
      || [[Sagarraga industrialdea (eu) | Sagarraga industrialdeko azpikoa]] || Bestelakoa || Bai
    |-
    |-
    | Ez dakigu zein || Bestelakoa || Bestelakoa || Ez
    | [[Fitxategi: Errotabarri_baserria._Presa_izandakoa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2016).jpg | center | 150px]]
      || Gol/ Numatorreko lurpekoa || Bestelakoa || Bai
    |-
    |-
    | Errotabarriko presa || Presa || Presa || Ez
    | [[Fitxategi: Errotabarri_baserria._Presa_izandakoa_(Eusko_Jaurlaritza).jpg | center | 150px]]
      || [[Errotabarri baserria (eu) | Errotabarri]] || Presa || Ez
    |-
    |-
    | Sagar-errekako lurperatzea || Bestelakoa || Estolda || Ez
    | [[Fitxategi: Errotabarri_baserria._Presa_izandakoa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2016).jpg | center | 150px]]
      || Gol parekoak || Tutuak? || ¿?
    |-
    |-
    | Igarateko lurperatzea || Bestelakoa || Estolda || Ez
    | [[Fitxategi: Sagar-erreka_02._Etxebizitzak_(Google_2013).jpg | center | 150px]]
      || [[Sagar-erreka (eu) | Sagar-errekako lurpekoa]] || Bestelakoa || Bai
    |-
    | [[Fitxategi: Sahiesbidea._Igarateko_erlaitza.jpg | center | 150px]]
      || [[Igarate (eu) | Igarateko lurpekoa]] || Bestelakoa || Bai
    |}
    |}


    Honetaz gain, beste bi presa aspaldi eraitsita daude, Orbeakoa eta Maltzagakoa hain zuzen.
    Honetaz gain, beste bi presa aspaldi eraitsita daude, [[Orbea zentrala (eu) | Orbeakoa ]] eta [[Maltzagako zentrala (eu) | Maltzagakoa]] hain zuzen.
     
    Ipintza erreka, aldiz, ez da AMBER mapan agertzen, nahiz eta Ezoziako futbol zelai azpian lurperatua izan.
     


    ===Etorkizuna===
    ===Etorkizuna===
    Europar Batasunaren ‘’Uraren Esparru Zuzentaraua’’ eta AMBER proiektuaren arabera, erabiltzen ez diren “oztopoak” ezabatu behar dira, ibaia lehengoratzeko.
    Europar Batasunaren ‘’Uraren Zuzentarau Markoa’’ eta AMBER proiektuaren arabera, erabiltzen ez diren “oztopoak” ezabatu behar dira, ibaiak eta errekak lehengoratzeko.


    Baina Soraluzen ale horietako batzuk balio historikoa dute: Malmeroko presa (XV-XVI. mendea), Olabarrenako presa (XVII. mendea), Errotabarriko presa, Mutxaneko presa (XVI. mendea)…
    Baina Soraluzen ale horietako batzuk balio historikoa dute: Malmeroko presa (XV-XVI. mendea), Olabarrenako presa (XVII. mendea), Errotabarriko presa, Mutxaneko presa (XVI. mendea)…


    Honetaz gain, Deba ibaian dauden hiru presak (Malmerokoak, Olabarrenakoak gehi Oleakoak) herriko ikuspegia moldatzen dute, ibaian ur-lamina luzeak eta zabalak sortzen. Presarik ez duten beste herri batzuk, Bergarak edota Elgoibarrek esateko, oso ikuspegi desberdina erakusten dute, askoz itsusi edo pobreagoa.
    Honetaz gain, Deba ibaian dauden hiru presek (Malmerokoak, Olabarrenakoak gehi Oleakoak) herriko ikuspegia moldatzen dute, ibaian ur-lamina luzeak eta zabalak sortuz. Presarik ez duten beste herri batzuk, Bergarak edota Elgoibarrek esateko, oso ikuspegi desberdina erakusten dute, askoz itsusi edo eskasagoa.
     
    Komeniko zen hausnarketa egitea, herri mailan, zer nahi dugun gorde edota eraitsi, eta zergatik. Gerora begira, datorrena datorrenean, estrategia zehaztuta izateak asko laguntzen du.


    Komeniko zen hausnarketa egitea, herri mailan, ezer nahi dugun gorde eta zergatik, eta ezer nahi dugun kendu, eta zergatik. Gerora begira, datorrena datorrenean, estrategia zehaztuta izateak asko laguntzen du.
    <gallery mode="packed-hover" heights="200">
      Olabarrena._Presa_(Florencio_Josep_Lamot_1753).png              | Oabarrena <br> (Florencio Josep Lamot 1753)
      Malmeroneko_presa_(Florencio_J._Lamot_1756).jpg                | Malmero <br> (Florencio Josep Lamot 1753)
      Mutxaneko_presa._Goiko_oholak_(Juan_Carlos_Astiazarán_2021).jpg | Mutxan, aintzinako oholak <br> (J.C. Astiazarán 2021) 
    </gallery>




    Hauxe da oraingo bertsioa, 16:03, 11 uztaila 2021 data duena

    AMBER proiektua. Logoa.png

    A.M.B.E.R. proiektua

    AMBER (Adaptive Management of Barriers in European Rivers[1]) disziplina anitzeko proiektua da, Europar Batasunaren H2020 ikerketa eta berrikuntza programak lagundua.

    Aurrekariak

    Europar Batasunaren ‘’Uraren Zuzentarau Markoa’’ren arabera, ibaien "egoera ona" lortzeko erronka nagusietako bat ibai-habitatak zatituta egotea da.

    Zatikatze hori gizakiak egindako ehundaka mila hesik eragiten dute nagusiki; horietako asko zaharrak dira eta jada ez dira erabiltzen.

    Horregatik, ibaiak modu eraginkorrean leheneratzeko lehentasunetako bat ibaien barne-konektibitatea hobetzea da.

    Helburuak

    Proiektuaren helburua ibaien presa eta oztopoen kudeaketa hobetzea da, ibaien zatiketen eragina apaltzeko.

    Modu honetan ibaien ekosistemak (flora eta fauna) lehengoratuko dira, modu eraginkor eta uraren beste erabilerekin bateragarrian.

    Aurrikusitako emaitzak

    Emaitzak lau ataletan aurreikusten dira:

    • Sortu ibai eta erreken lehen ebaluazioa Europan zehar, premiazko eskuhartzeak antzemateko.
    • Garatu egitura oso bat, eta hari lotutako tresnak, ibaiko ekosistemen birmoldaketa bideratzeko.
    • Aukerak eman herritarrei denbora errealean ibaien egoera kontrolatzeko.
    • Ibaiak lehengoratzeko eDNAren lehen saiakera egin, gorde beharreko inguruak lehenesten eta oztopoak kudeatzen laguntzeko.


    Soraluzen balizko eragina

    AMBER mapa: The Barrier Atlas

    The Barrier Atlas osoa ikusteko, sakatu hemen.

    AMBER proiektua Europako ibaietako oztopoen bilduma egiten ari da, eta dagoeneko ia herri guztietako ehundaka mila oztopo biltzen du (eta hazten ari da). Oztopo hauek mapa batean erakusten dira: The Barrier Atlas izenekoa.

    Zazpi oztopo mota bereizi dituzte: gaur egungo presa (dam), presa/ gainezkabidea (weir), tutua (culvert), pasabidea (ford), esklusa (sluice), arrapala (ramp), bestelakoa (other).

    Soraluzeko oztopoak (Amber 2021)

    Soraluzeko oztopoak

    Mapa horretan Soraluzen hamar oztopo identifikatuta daude:

    Oztopoa Izena Mota Erabilera
    Deba ibaia. Irukurutzetako tutua (Juan Carlos Astiazarán 2019).jpg
    		 Irukurutzetako tutua Tutua Ez
    Oleako presa. Ufala (Juan Carlos Astiazarán 2020).jpg
    		 Olea Presa Ez
    Deba erreka. Batzokia, zubia eta kiroldegia (2017).jpg
    		 Malmero Presa Ez
    Olabarrena. Presa eta ekonomatoa (Juan Carlos Astiazarán 2016).jpg
    		 Olabarrena Presa Ez
    Sagar-errekako presa (Juan Carlos Astiazarán 2016).jpg
    		 Sagar-errekako presa berria Gaur eguneko presa Bai
    Sagar-errekako presa. Azpiko presa (Juan Carlos Astiazarán 2016).jpg
    		 Sagar-errekako presa zaharra Presa Ez
    Mutxaneko putzua eta presa. Ikuspegi orokorra 02 (Joxean Arluziaga 2015).jpg
    		 Mutxan Presa Ez
    Sagarraga industrialdea. Galvanizados Arrate 03.jpg
    		 Sagarraga industrialdeko azpikoa Bestelakoa Bai
    Errotabarri baserria. Presa izandakoa (Juan Carlos Astiazarán 2016).jpg
    		 Gol/ Numatorreko lurpekoa Bestelakoa Bai
    Errotabarri baserria. Presa izandakoa (Eusko Jaurlaritza).jpg
    		 Errotabarri Presa Ez
    Errotabarri baserria. Presa izandakoa (Juan Carlos Astiazarán 2016).jpg
    		 Gol parekoak Tutuak? ¿?
    Sagar-erreka 02. Etxebizitzak (Google 2013).jpg
    		 Sagar-errekako lurpekoa Bestelakoa Bai
    Sahiesbidea. Igarateko erlaitza.jpg
    		 Igarateko lurpekoa Bestelakoa Bai

    Honetaz gain, beste bi presa aspaldi eraitsita daude, Orbeakoa eta Maltzagakoa hain zuzen.

    Ipintza erreka, aldiz, ez da AMBER mapan agertzen, nahiz eta Ezoziako futbol zelai azpian lurperatua izan.


    Etorkizuna

    Europar Batasunaren ‘’Uraren Zuzentarau Markoa’’ eta AMBER proiektuaren arabera, erabiltzen ez diren “oztopoak” ezabatu behar dira, ibaiak eta errekak lehengoratzeko.

    Baina Soraluzen ale horietako batzuk balio historikoa dute: Malmeroko presa (XV-XVI. mendea), Olabarrenako presa (XVII. mendea), Errotabarriko presa, Mutxaneko presa (XVI. mendea)…

    Honetaz gain, Deba ibaian dauden hiru presek (Malmerokoak, Olabarrenakoak gehi Oleakoak) herriko ikuspegia moldatzen dute, ibaian ur-lamina luzeak eta zabalak sortuz. Presarik ez duten beste herri batzuk, Bergarak edota Elgoibarrek esateko, oso ikuspegi desberdina erakusten dute, askoz itsusi edo eskasagoa.

    Komeniko zen hausnarketa egitea, herri mailan, zer nahi dugun gorde edota eraitsi, eta zergatik. Gerora begira, datorrena datorrenean, estrategia zehaztuta izateak asko laguntzen du.

    • Oabarrena (Florencio Josep Lamot 1753)

      Oabarrena
      (Florencio Josep Lamot 1753)

    • Malmero (Florencio Josep Lamot 1753)

      Malmero
      (Florencio Josep Lamot 1753)

    • Mutxan, aintzinako oholak (J.C. Astiazarán 2021)

      Mutxan, aintzinako oholak
      (J.C. Astiazarán 2021)


    Erreferentziak

    1. ↑ AMBER. Europako Ibaietako Oztopoen Kudeaketa Egokia.
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=AMBER_proiektua_(eu)&oldid=24529"(e)tik jasota