«Ugarrezia (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 22:52, 4 martxoa 2021 data duena

Malmeroneko presa eta Ugarrezia (Paisajes Españoles 1959)

Deba ibaian ugarrezi asko sortzen dira, baina handiena eta garrantzitsuena hau da: ibaiak dakartzan hondakinek irla luzexka sortzen dute ibaiaren erdian, Igareta edo Malmero presa baino beherago.

1980 hamarkadan ugarrezia kentzen saiatu ziren, batez ere uholde arriskuak gutxitzeko, baina handik urte gutxira berriro sortu zen.

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

Gabolatseko harpasuak eta Ugarrezia (J. Churruca)

Bitxikeriak

Gabolatseko harpasuak

Ugarreziaren iparraldean Gabolatseko harpasuak ziren, Gabolats eta Baltegieta lotzen zituztenak. Herritar askok erabili ohi zuten Baltegietako errege bidera pasatzeko, Zubi nagusiraino joan gabe.

Baina 1915 urtean Gabolats zubi berria egin zutenean erabiltzeari laga zioten. Bakarrik Ugarrezira joateko erabiltzen ziren: helduak urkapinetara eta umeak jolastera.

Sokazko zubia

Bi etxe partikularren arteko zubia zen, Arkiaukua etxea (Gabolats 4) eta Baltegieta 12 artekoa hain zuzen. Batetik bestera modu zuzenean pasatzea ahalbidetzen zuen, zubi nagusira, Gabolatseko harpasuetara edo Gabolatseko zubiraino joan beharrean.

Sokazko zubia zen, oso oinarrizkoa. Soka bat zuen oinendako, eta beste bi soka eskuendako. Erdibidean zutabe bat zuen, Ugarrezian bertan, porlanezko oinarria zuela. Ugarrezian oraindik geratzen omen da oinarri hau.

Jolastokia

Ugarrezia herriko neska-mutilek asko erabiltzen zuten jolaserako, eta baita txabolak egiteko^[1]; denbora luzeak igarotzen zituzten bertan.

Gabolatseko harpasuari esker, udaran batez ere, erraz heldu zitekeen bertara. Dena dela, bada bertan harrapatuta geratu dena, ufala zetorrenik konturatu bare; azkenean, su hiltzaileek etorri behar izan ziren.

Malmero presa eta Ugarrezia (Mikel Valero 2021)

Erreferentziak

↑ Aipagarria da bertan zirkua antolatu zutenekoa.

[1] Aipagarria da bertan zirkua antolatu zutenekoa.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-[[Fitxategi: U_Kirolak_09_(A._Bolumburu).jpg | thumb | right | 400px | Angel Bolumburu eta Justino Artolazabal (A. Bolumburu ''Biribiltxo'')]]
+[[Fitxategi: Malmeroneko_presa_(Paisajes_Españoles_1959).jpg | thumb | right | 400px | Malmeroneko presa eta Ugarrezia (Paisajes Españoles 1959)]]
-Oilarraitz, argazkiak erakusten duen moduan, ofitazko haitz multzoa da, oilarraren forma duena.
+Deba ibaian ugarrezi asko sortzen dira, baina handiena eta garrantzitsuena hau da: ibaiak dakartzan hondakinek irla luzexka sortzen dute ibaiaren erdian, [[Malmero presa (eu)|Igareta edo Malmero presa]] baino beherago.
-Soraluze gainetik 400 metrora gutxi gorabehera dago, Kortaburuan izeneko tokian; hau da, [[Korta baserria (eu)|Korta]] baino pixka bat gorago.
+hamarkadan ugarrezia kentzen saiatu ziren, batez ere uholde arriskuak gutxitzeko, baina handik urte gutxira berriro sortu zen.
-Goiko haitza handia da: 2,50 metro altu, 1,50 metro luze eta metro bate zabale da-eta. Beste harri handiago baten mendebaldeko muturrean kokatuta dago. Marruzkadura fenomenoz, bi haitzen multzoak oilarra ematen du, hortik izena.
-[[Fitxategi: Ollarraitz_(Mikel_Valero_2014).jpg | thumb | center | 250px | Ollaraitz (Mikel Valero 2014)]]
 ==Kokapena==
-[[Urkiazelai (eu)|Urkiazelaitik]] gertu dago, eta [[Askabeitia (eu)|Askabeititik]] ere heldu daiteke, [[Izarre baserria (eu)|Izarre]] aldera jotzen bada.
 ''(Pantaila osoan ikusteko ''{{Google | kokapena=43.184217,-2.402324}}'')''
 {{#display_map:
-.184217,-2.402324 ~Ollaraitz;
+.175872,-2.414031 ~Ugarrezia;
-.184472,-2.405459 ~Urkiazelai
+.175167,-2.414030 ~[[Malmero presa (eu)|Malmero presa]]
-    | center = 43.184217,-2.402324
+    | center =  43.175872,-2.414031
     | height = 600 | zoom = 17 | type = earth
 }}
-==Jentillarria eta urrezko palanka==
+[[Fitxategi: Gabolatseko_harpasuak_(Jesús_Churruca).jpg | thumb | right | 300px | Gabolatseko harpasuak eta Ugarrezia (J. Churruca)]]
-::<small>''Gehiago jakiteko, sakatu [[Historiaurreko istorioak (eu)#Jentillarriak: Ollarraitz | hemen.]]''</small>
+==Bitxikeriak==
-Garai beteko baserritarren arabera, Jose Migel Barandiaranek jaso zuenez, gaineko harria jentil batek abailaz botatakoa omen da, [[Krabeliñatx (eu)|Krabeliñatxetik]] hain zuzen.
+===Gabolatseko harpasuak===
+Ugarreziaren iparraldean [[Gabolatseko harpasuak (eu)|Gabolatseko harpasuak]] ziren, [[Gabolats kalea (eu)|Gabolats]] eta [[Baltegieta kalea (eu)|Baltegieta]] lotzen zituztenak. Herritar askok erabili ohi zuten Baltegietako errege bidera pasatzeko, [[Zubi Nagusia (eu)|Zubi nagusiraino]] joan gabe.
+Baina 1915 urtean Gabolats zubi berria egin zutenean erabiltzeari laga zioten. Bakarrik Ugarrezira joateko erabiltzen ziren: helduak urkapinetara eta umeak jolastera.
+===Sokazko zubia===
+Bi etxe partikularren arteko zubia zen, ''Arkiaukua'' etxea ([[Gabolats kalea (eu)|Gabolats]] 4) eta [[Baltegieta kalea (eu)|Baltegieta]] 12 artekoa hain zuzen. Batetik bestera modu zuzenean pasatzea ahalbidetzen zuen, [[Zubi Nagusia (eu)|zubi nagusira]], [[Gabolatseko harpasuak (eu)|Gabolatseko harpasuetara]] edo [[Gabolatseko zubia (eu)|Gabolatseko zubiraino]] joan beharrean.
-Oilarraitzen azpian urrezko palanka (makila luzea) lurperatuta ei dagoela gaineratzen zuten.
+Sokazko zubia zen, oso oinarrizkoa. Soka bat zuen oinendako, eta beste bi soka eskuendako. Erdibidean zutabe bat zuen, Ugarrezian bertan, porlanezko oinarria zuela. Ugarrezian oraindik geratzen omen da oinarri hau.
+===Jolastokia===
+Ugarrezia herriko neska-mutilek asko erabiltzen zuten jolaserako, eta baita txabolak egiteko<ref>Aipagarria da bertan zirkua antolatu zutenekoa.</ref>; denbora luzeak igarotzen zituzten bertan.
-==2020 urteko egutegia==
+Gabolatseko harpasuari esker, udaran batez ere, erraz heldu zitekeen bertara. Dena dela, bada bertan harrapatuta geratu dena, ufala zetorrenik konturatu bare; azkenean, su hiltzaileek etorri behar izan ziren.
-[[Kontrargi (eu)|Kontrargik]] 2020rako prestatu zuen egutegian Ollarrairz agertzen da, urriko orrian hain zuzen.
-Argazkia Alberto Arizagarena (''Tapurrio'') da.
+[[Fitxategi: Deba_ibaia._Malmero_presa_eta_Ugarrezia_(Mikel_Valero_2021).jpg | thumb | center | 800px | Malmero presa eta Ugarrezia (Mikel Valero 2021)]]