«Eliz ataria (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 00:01, 25 urtarrila 2021 data duena

Eliz ataria

Estiloa	Berpizkunde/ barrokoa
Mendea	XVII (1666)
Kokapena	Santa Maria la Real eliza
Mota	Eraikina

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Eliza eta elizataria
Elizataria
(Gipuzkoako ondarea)
Elizataria
(Gipuzkoako ondarea)
Elizataria
(Gipuzkoako ondarea)
Elizataria
(Arantza Ezeiza Cuesta)
Elizataria
Elizataria
(Juan San Martin)
Elizataria
(Juan San Martin)
Plaza berria eta eliza
(José Berrueta)
Ikuspegi orokorra
(José Berrueta)
Garai bateko eskilarak
Habeak eta tornapuntak
(La Voz de España)
Habeak eta tornapuntak
(La Voz de España)
Elizataria eguzkipean
(La Voz de España)
Elizataria eguzkipean
(La Voz de España)
Beheko aldea

Azalpena

Eliz ataria elkartutako bi laukik osatzen dute. Bata, elizaren aurrekaldean estaltzen duenak, 24,5 metro ditu eta beste 10 bat fondoko; besteak, ezkerreko aldekoak, 7 x 8 metro.

Zorua, berriz, hiru mailatan dago: eliza aurrean bi maila daude, behekoa eta goikoa, batetik bestera pasatzeko harmailez osatutako hiru eskilara dituela. Hirugarren maila ezkerreko aldeari dagokio, aurreko bien tartekoa.

Eliz atari osoa gaztain egurrez eginda dago. Teilatua kanpoko zutabeetan eta elizaren paretetan eusten da. Gainera, egurrezko beste hiru zutabe ditu barrukaldean.

Zutabe, habe, mensula, tornapunta, zapata... Egitura osatzen duten pieza gehienak oso ondo landuta daude: orriak, lorak, fruituak, marrazki geometrikoak... denetara landutako piezak 200 inguru dira. Estiloa garaiari dagokiona baino zaharragoa da, berpizkunde garaiko kutsua du.

Eliz atarian erdialdeak, habe batean landuta agertzen da urtea: ANNO 1666.

Zutabe gehienak jatorrizkoak dira, egurrezkoak. Aurrekaldean bat falta da, harrizko kolumna batez ordezkatua, eta ezkerraldean beste bi zutabe ordezkatu ziren harrizko zutabeekin. Ordezkatutako piezak berrerabili ziren konponketak egiteko.

Elizaren ataria kultur ondasun kalifikatu izendatuta dago, Eusko Jaurlaritzaren 1984ko uztailaren 17ko 265/1984 Dekretuaren bidez.

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

Paretan, aurreko eliz atariaren aztarnak (J.C. Astiazarán 2017)

Historia

Soraluzeko eliza XVII mende hasieran bukatu zuten. Eta ataria edo atariak egingo zizkioten, hormetan aztarnak agertzen dira eta, bai aurreko etxaurrean zein Labana izeneko tokian.

Hala ere, 1665 urte hasieran Calahorrako apezpikuari eliz ataria egiteko eskaera egin zioten, eguraldi txarrarekin prozesioak egin ahal izateko eta bataioetan umeak atera etaratzeko:

...Eliza ataririk gabe dago, eta horren beharra du, hain zuzen ere, ohiko prozesioak egiteko, euria eginez gero apaindurak galtzen direlako eta debozioa beharrean lotsagabekeria sortzen delako, baita bataioetan haurrak atera ateratzeko ere, eta bere baimenarekin aterpe eta harmaila estaliak egin daitezen, elizaren ondasunetik behar dena gastatuz^[1].

Apirilean heldu zen Logroñotik baimena eta, proiektua Debako Antonio de Anziondo arotzak aurretik eginda zuenez, maiatzean lanak lizitatu zuten, garai hartan egiten zenez puesta en candela y almoneda. Bergarako, Elgoibarko eta Debako arotzak agertu ziren, baina laugarren lizitazioan Soraluzeko Pedro de Aldazabal arotzak eskaintza onena egin zuen: 2.075 erreal.

Lehengaiak ere lizitatu ziren; Martín Ruiz de Aguirre eta Andrés de Beiztequi Egoza egurrarekin arduratu ziren, Frantziako Larrasou-ko Pedro de Irazabala teilekin eta Elgoibarko Antonio Fernández de Betolaza errejekin.

Lanak urte hartan hasi eta hurrengoan bukatu ziren. Eliz atarian erdialdeak, habe batean landuta agertzen da urtea: ANNO 1666.

XIX mendean, berriz, eliz atariak kalte handiak jasan zituen, eta ia erdia berreraiki behar izan zuten. Baina ez zuten lehengoaren berdina egin: apurtutako pieza asko ebaki eta egituraren beste lekuetan jarri zuten, aurreko erdiko zutabea ordezkatzeko harrizko kolumna toskanoa jarri zuten eta, azkenik, teilatuaren forma aldatu zioten.

Zaharberritzea

Gehiago jakitzeko, sakatu hemen.

(handitzeko, sakatu gainean)

Eliz atariaren maketa
Eliz ataria desmontatuta
(J.C. Astiazarán)
Eliz ataria berreraikitzen
(José Berrueta)
Ignacio de Miguel "Itxasoi"

Urteekin eliz atariaren egoera gero eta makalagoa zen. Alde batetik, XIX mendean erdia erori zen, eta berreraikitzerakoan hainbat pieza lekuz aldatu zituzten, beste batzuk apurtu berriro aprobetzatzeko, harrizko zutabea toskanoa erdi-erdian jarri... Honetaz gain, ezin dira ahaztu gainontzeko kalte txikiak: egur zatiak galduta (berez edota nahita), pipiak egindako zuloak, indar kableak edozein modutan jarrita, umeek egindako sute txikiak...

Eta hirugarren mendeurrenean, 1966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1966 eta 1972 El Diario Vascon), Juan San Martin (1.975 Hoja del Lunesen), Iñaki Linazasoro (La Voz de Españan).

Eta proiektua martxan jarri zen. Orduko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.

Egur lanak, berriz, Iñaki Itxasoi (Ignacio de Miguel) jaunak egin zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, falta ziren piezak landu, eta berriro montatu.

Zaharberritze lanek hiruzpalau urte iraun zuten, eta 1983 urtean inauguratu zen eliz atari berria.

Erreferentziak

(1967) Artikulua. Luis Pedro Peña Santiago (El Diario Vasco, 1967/08/01)
(1968) Guipúzcoa olvidada. Luis Pedro Peña Santiago (Editorial La Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao).
(1975) Plaentziako Eliz-ataria. Juan San Martin
(1978) Eliz-ataia. Ramiro Larrañaga
(1987) El atrio de la iglesia de Placencia de las Armas, Soraluze. Ramiro Larrañaga
Santa María la Real de Placencia. Su singular pórtico necesita una restauración. Iñaki Linazisoro

↑ ...la dicha iglesia se halla rasa y sin portalada, de la cual precisamente necesita para hacer las procesiones que se acostumbran, porque lloviendo se pierden los ornamentos y se causa indecencia sin devoción, y también para los bautizos que se sacan los niños a la puerta, y con su licencia se haga la dicha portalada y gradas cubiertas, gastando lo necesario para ello de los bienes de dicha iglesia.

[1] ...la dicha iglesia se halla rasa y sin portalada, de la cual precisamente necesita para hacer las procesiones que se acostumbran, porque lloviendo se pierden los ornamentos y se causa indecencia sin devoción, y también para los bautizos que se sacan los niños a la puerta, y con su licencia se haga la dicha portalada y gradas cubiertas, gastando lo necesario para ello de los bienes de dicha iglesia.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{Artelana (eu)
   | izena    = Eliz ataria
-  | irudia   = Santa_Maria_la_Real_parrokia._Eliza_eta_elizataria.jpg
+  | irudia   = Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_01._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg
   | estiloa  = Berpizkunde/ barrokoa
   | mendea   = XVII (1666)
@@ 11. lerroa: / 11. lerroa: @@
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
 <gallery>
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_01._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg    | Elizataria <br> (Arantza Ezeiza Cuesta)
+    Santa_Maria_la_Real_eliza._Ikuspegi_orokorra_(Eusko_Jaurlaritza).jpg      | Eliza eta elizataria
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_05_(Gipuzkoako_ondarea).jpg      | Elizataria <br> (Gipuzkoako ondarea)
     Santa_Maria_la_Real_parrokia._Elizataria_06_(Gipuzkoako_ondarea).jpg      | Elizataria <br> (Gipuzkoako ondarea)
@@ 26. lerroa: / 26. lerroa: @@
     Elizataria_03_(La_Voz_de_España).jpg | Elizataria eguzkipean <br> (La Voz de España)
     Elizataria_04_(La_Voz_de_España).jpg | Elizataria eguzkipean <br> (La Voz de España)
-    Elizataria._Beheko_aldea.jpg         | Beheko aldea <br> (La Voz de España)
+    Elizataria._Beheko_aldea.jpg         | Beheko aldea
 </gallery>
@@ 53. lerroa: / 53. lerroa: @@
 [[Fitxategi: Santa_Maria_La_Real_eliza._Aurreko_elizatariaren_aztarnak_(Juan_Carlos_Astiazaran_2017).jpg | thumb | left | 400px | Paretan, aurreko eliz atariaren aztarnak (J.C. Astiazarán 2017)]]
 ==Historia==
-Soraluzeko eliza XVI mendean bukatu zuten. Baina inolako aterpetik ez zeukanez, 1.665 urte hasieran Calahorrako apezpikuari eliz ataria egiteko eskaera egin zioten, eguraldi txarrarekin prozesioak egin ahal izateko eta bataioetan umeak atera etaratzeko (''la dicha iglesia se halla rasa y sin portalada, de la cual precisamente necesita para hacer las procesiones que se acostumbran, porque lloviendo se pierden los ornamentos y se causa indecencia sin devoción, y también para los bautizos que se sacan los niños a la puerta, y con su licencia se haga la dicha portalada y gradas cubiertas, gastando lo necesario para ello de los bienes de dicha iglesia'').
+Soraluzeko eliza XVII mende hasieran bukatu zuten. Eta ataria edo atariak egingo zizkioten, hormetan aztarnak agertzen dira eta, bai aurreko etxaurrean zein [[Labana (eu)|''Labana'']] izeneko tokian.
+Hala ere, 1665 urte hasieran Calahorrako apezpikuari eliz ataria egiteko eskaera egin zioten, eguraldi txarrarekin prozesioak egin ahal izateko eta bataioetan umeak atera etaratzeko:
+::''...Eliza ataririk gabe dago, eta horren beharra du, hain zuzen ere, ohiko prozesioak egiteko, euria eginez gero apaindurak galtzen direlako eta debozioa beharrean lotsagabekeria sortzen delako, baita bataioetan haurrak atera ateratzeko ere, eta bere baimenarekin aterpe eta harmaila estaliak egin daitezen, elizaren ondasunetik behar dena gastatuz''<ref>...la dicha iglesia se halla rasa y sin portalada, de la cual precisamente necesita para hacer las procesiones que se acostumbran, porque lloviendo se pierden los ornamentos y se causa indecencia sin devoción, y también para los bautizos que se sacan los niños a la puerta, y con su licencia se haga la dicha portalada y gradas cubiertas, gastando lo necesario para ello de los bienes de dicha iglesia.</ref>.
 Apirilean heldu zen Logroñotik baimena eta, proiektua Debako Antonio de Anziondo arotzak aurretik eginda zuenez, maiatzean lanak lizitatu zuten, garai hartan egiten zenez ''puesta en candela y almoneda''. Bergarako, Elgoibarko eta Debako arotzak agertu ziren, baina laugarren lizitazioan Soraluzeko Pedro de Aldazabal arotzak eskaintza onena egin zuen: 2.075 erreal.
@@ 60. lerroa: / 64. lerroa: @@
 Lanak urte hartan hasi eta hurrengoan bukatu ziren. Eliz atarian erdialdeak, habe batean landuta agertzen da urtea: ''ANNO 1666''.
+XIX mendean, berriz, eliz atariak kalte handiak jasan zituen, eta ia erdia berreraiki behar izan zuten. Baina ez zuten lehengoaren berdina egin: apurtutako pieza asko ebaki eta egituraren beste lekuetan jarri zuten, aurreko erdiko zutabea ordezkatzeko harrizko kolumna toskanoa jarri zuten eta, azkenik, teilatuaren forma aldatu zioten.
@@ 66. lerroa: / 72. lerroa: @@
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
-<gallery mode="packed-hover" heights="200">
+<gallery mode="packed-hover" heights="150">
     Santa_Maria_la_Real_eliza._Elizatariko_maketa_(Soraluzeko_Udala_1978).jpg | Eliz atariaren maketa
-    Elizatariaren_zahar-berritzea_3._Elizatariaren_maketa.jpg                 | Eliz atariaren maketa
+   Santa_Maria_la_Real._Elizataria_zaharberritzen_02_(Juan_Carlos_Astiazarán_1980).jpg | Eliz ataria desmontatuta <br> (J.C. Astiazarán)
+    Elizatariaren_zahar-berritzea_6._Elizataria_berreraikitzen_(Berrueta).jpg | Eliz ataria berreraikitzen <br> (José Berrueta)
     Elizatariaren_zahar-berritzea_4._Ignacio_Elizburu_Itxasoi.jpg             | Ignacio de Miguel "Itxasoi"
 </gallery>
-Urteekin eliz atariaren egoera gero eta makalagoa zen: egur zatiak galduta (berez edota nahita), pipiak egindako zuloak, indar kableak edozein modutan jarrita, umeek egindako sute txikiak...
+Urteekin eliz atariaren egoera gero eta makalagoa zen. Alde batetik, XIX mendean erdia erori zen, eta berreraikitzerakoan hainbat pieza lekuz aldatu zituzten, beste batzuk apurtu berriro aprobetzatzeko, harrizko zutabea toskanoa erdi-erdian jarri... Honetaz gain, ezin dira ahaztu gainontzeko kalte txikiak: egur zatiak galduta (berez edota nahita), pipiak egindako zuloak, indar kableak edozein modutan jarrita, umeek egindako sute txikiak...
-Eta hirurehungarren urteurrenean, 1.966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1.966 eta 1.972 ''El Diario Vasco''n), Juan San Martin (1.975 ''Hoja del Lunes''en), Iñaki Linazasoro (''La Voz de España''n).
+Eta hirugarren mendeurrenean, 1966 urtean, zahar berritzeko eskaerak hasi ziren; ez bakarrik herrikosemeak, kanpokoak ere: Luis Pedro Peña Santiago (1966 eta 1972 ''El Diario Vasco''n), Juan San Martin (1.975 ''Hoja del Lunes''en), Iñaki Linazasoro (''La Voz de España''n).
-Eta proiektua martxan jarri zen. Garaiko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.
+Eta proiektua martxan jarri zen. Orduko alkateek (Alberto Lersundi, Gonzalo Akizu eta Jesús Mari Akizu) gaia bultzatu zuten, eta Gustavo Kraemer Koeller jaunak, Arte Ederretako katedradunak, proiektua idatzi eta zuzendu zuen.
-Egur lanak, berriz, Iñaki ''Itxasoi'' (Ignacio de Miguel) jaunak egin zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen, gaur egun elizan erakusten dena. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, eta berriro montatu.
+Egur lanak, berriz, Iñaki ''Itxasoi'' (Ignacio de Miguel) jaunak egin zituen. Lehenengo lana, 1.979 urtean, eliz atariaren maketa egitea izan zen. Gero, eliz atari osoa desmontatu, piezaz pieza osatu eta tratatu, falta ziren piezak landu, eta berriro montatu.
 Zaharberritze lanek hiruzpalau urte iraun zuten, eta 1983 urtean inauguratu zen eliz atari berria.
-<gallery>
-   Elizatariaren_zahar-berritzea_5._Elizataria_desmontatuta_(Berrueta).jpg   | Eliz ataria desmontatuta <br> (José Berrueta)
-   Santa_Maria_la_Real._Elizataria_zaharberritzen_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1980).jpg | Eliz ataria desmontatuta <br> (J.C. Astiazarán)
-   Santa_Maria_la_Real._Elizataria_zaharberritzen_02_(Juan_Carlos_Astiazarán_1980).jpg | Eliz ataria desmontatuta <br> (J.C. Astiazarán)
-   Santa_Maria_la_Real._Elizataria_zaharberritzen_03_(Juan_Carlos_Astiazarán_1980).jpg | Eliz ataria berreraikitzen <br> (J.C. Astiazarán)
-   Elizatariaren_zahar-berritzea_6._Elizataria_berreraikitzen_(Berrueta).jpg | Eliz ataria berreraikitzen <br> (José Berrueta)
-</gallery>
-==Artikuluak==
+==Erreferentziak==
+* (1967) Artikulua. Luis Pedro Peña Santiago (El Diario Vasco, 1967/08/01)
+* (1968) Guipúzcoa olvidada. Luis Pedro Peña Santiago (Editorial La Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao).
 * (1975) [[Plaentziako Eliz-ataria (eu) | Plaentziako Eliz-ataria]]. Juan San Martin
 * (1978) [[Eliz-ataia (eu) | Eliz-ataia]]. Ramiro Larrañaga