«Iruia trikuharria (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 23:03, 19 abendua 2020 data duena

Iruia

Estiloa	Historiaurrekoa
Mendea	Neolito-Brontzea
Kokapena	Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa
Mota	Trikuharria

Azalpena

Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria. Izen bereko zabalgunearen hegoaldeko muturrean, Atxolingo ipar-mendebaldeko sahietsaldean, gailurretik 650 metrotara. Itsas gainetik 759 metrotara dago.

Tumuluak 9,5 metrotako diametroa eta 75 zentimetrotako altuera ditu.

Erdian 4,5 x 3 metrotako diametroa eta 55 zentimetrotako sakonera dituen kraterra dauka, bertan 1,8 x 1,7 x 0,2 metrotako harlauza daukala, etzanda. Tumulua zeharo nahastua dago. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.

Indusketan, erdialdean, zoruan zulatutako potzu bat aurkitu zen. Gainera, honako material arkeologiko hau zen:

Zeramika: formarik gabeko 3 zati.
Fauna: zehaztugabeko 3 printza.

Ikuspegi orokorra (Jose)

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Iruiako estalkia
(Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
Iruiako zuloa
(Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ganbara
(Jose)
Ganbara
(Jose)
Ganbara
(Jose)
Ganbara
(Jose)
Ganbara
(Jose)
Ganbara
(Inaxio)
Ganbara
(Inaxio)
Ganbara
(Inaxio)
Ganbara
(Eusko Jaurlaritza)

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

Historia

Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921. urteko udan^[1], bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean.

Ikerlarien arabera, trikuharriaren izena Iruiya edo Idoiya da. Eusko Jaurlaritzak 2003.eko ekainak 24an kalifikatu zuen.

Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak

Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia liburuan jasotakoa:

Kokapena

Atxolinetik 800 metrotara dago monumentua, tontorretik mendebalderuntz. Lautada baten ertzean dago, Maltzagatik Azkoitirako bidetik eskuman, garo trinko artean. Itxas gaineko altura 725 metrokoa da. 7an ezin izan genuen trikuharria ganoraz aztertu, iluntzen hasia zelako.

Tamaina eta indusketa

Uztailak 8. Monumentua harri tumuluak eta harlosak osatzen dute. Tumuluak 12,5 metrotako diametroa du eta 1,5 metrotako altuera erdialdean; eta harlosak 2,2 metrotako luzeera, 1,55 metrotako zabalera eta 30 zentimetrotako lodiera (5.a irudia). Tumuluak zulo borobila inguratzen du, zuloa harrian eginda dago eta aipatutako harlosak estalia. Aurrekoaren argazkia hartu genuen ipar-iparmendebaldetik (12. argazkia)eta beste bat estalki eta zuloarena hego-hegoekialdetik (13. argazkia).

Indusketa egin eta ateratako lurra bahetu eta gero, zeramika gordin belztuko hiru pusketa agertu ziren, azalera gorrizkarekin, beste trikuharrietan agertzen diren motakoak, bi hezur zati aberenak, beste bat berriagoa, teila pusketa eta hiru keixa-hezur zulatuta.

Erreferentziak

Idoia (Iruia). Debabarrena Turismoa.
Miaketak eta katak (Iruiya eta Sabua). Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2017)

↑ Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia

[1] Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia

[1]

@@ 3. lerroa: / 3. lerroa: @@
   | irudia   = Iruia_01_(Gipuzkoako_ondarea).jpg
   | estiloa  = Historiaurrekoa
-  | mendea   =
+  | mendea   = Neolito-Brontzea
-  | kokapena = [[Elosua-Plazentzia Estazio Megalitikoa (eu)|Elosua-Plazentzia Estazio Megalitikoa]]
+  | kokapena = [[Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa (eu)|Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa]]
   | mota     = Trikuharria
 }}
 ==Azalpena==
-Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria. Tumuluak 9,5 metrotako diametroa eta 75 zentimetrotako altuera ditu.
+Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria. Izen bereko zabalgunearen hegoaldeko muturrean, Atxolingo ipar-mendebaldeko sahietsaldean, gailurretik 650 metrotara. Itsas gainetik 759 metrotara dago.
-Erdian 4,5 metrotako diametroa eta 55 zentimetrotako sakonera dituen kraterra dauka, bertan 2 x 1,7 x 0,2 metrotako harlauza daukala, etzanda. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.
+Tumuluak 9,5 metrotako diametroa eta 75 zentimetrotako altuera ditu.
-Indusketan ondorengo material arkeologikoak aurkitu ziren:
+Erdian 4,5 x 3 metrotako diametroa eta 55 zentimetrotako sakonera dituen kraterra dauka, bertan 1,8 x 1,7 x 0,2 metrotako harlauza daukala, etzanda. Tumulua zeharo nahastua dago. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.
+Indusketan, erdialdean, zoruan zulatutako potzu bat aurkitu zen. Gainera, honako material arkeologiko hau zen:
 * Zeramika: formarik gabeko 3 zati.
 * Fauna: zehaztugabeko 3 printza.
+[[Fitxategi: Iruia_trikuharria._Ikuspegi_orokorra_12_(Jose).jpg | thumb | 800px | center | Ikuspegi orokorra (Jose)]]
 ==Irudiak==
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
 <gallery>
-    Iruia_02_(Gipuzkoako_ondarea).jpg | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+    Iruia_02_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                     | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
-    Iruia_03_(Gipuzkoako_ondarea).jpg | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+    Iruia_03_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                     | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+   Iruia_04_(Aranzadi,_Barandiaran_eta_Eguren_1921).jpg  | Iruiako estalkia <br> (Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
+   Dólmenes_de_Elosua-Plazentzia._Iruiya.jpg             | Iruiako zuloa <br> (Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
+   Iruia_trikuharria._Ikuspegi_orokorra_11_(Jose).jpg    | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ikuspegi_orokorra_13_(Jose).jpg    | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ikuspegi_orokorra_14_(Jose).jpg    | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_11_(Jose).jpg              | Ganbara <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_12_(Jose).jpg              | Ganbara <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_13_(Jose).jpg              | Ganbara <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_14_(Jose).jpg              | Ganbara <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_15_(Jose).jpg              | Ganbara <br> (Jose)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_16_(Inaxio).jpg            | Ganbara <br> (Inaxio)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_17_(Inaxio).jpg            | Ganbara <br> (Inaxio)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_18_(Inaxio).jpg            | Ganbara <br> (Inaxio)
+   Iruia_trikuharria._Ganbara_19_(Eusko_Jaurlaritza).jpg | Ganbara <br> (Eusko Jaurlaritza)
 </gallery>
+==Kokapena==
+[https://www.google.es/maps/@43.184750,-2.392810,17z?hl=eu ''(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)'']
+{{#display_map: 43.184750, -2.392810 |height=600 |zoom=18| type=earth}}
@@ 29. lerroa: / 52. lerroa: @@
 Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921. urteko udan<ref>[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]]</ref>, bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean.
+Ikerlarien arabera, trikuharriaren izena ''Iruiya'' edo ''Idoiya'' da.
 Eusko Jaurlaritzak 2003.eko ekainak 24an kalifikatu zuen.
 ==Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak==
+[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]] liburuan jasotakoa:
-===Kokapena===
+:'''Kokapena'''
-Atxolineko haitzen altuaren ondoan (805 metro itxaso gainetik), toki ikusgarri batean, izen bereko trikuharria kokatzen da. Tontor honetatik Izarraitz, Ernio, Andutz, Irimo, Aizkorri, Zaraia, Udalatx, Anboto, Gorbea, Oiz, Santa Eufemia, Arno eta Soraluze, Elgoibar, Bergararen zati bat eta harutzago, mendebalderutz, Durangoko hiribildua.
-Handik antzematen genituen, osotasunean, aldapa azkarrak, sakanak, haitzarte estuak eta lurraren beste mila gorabehera; noizean behin agertzen diren ohian itxiekin piztien kabi eta gaizkileen gordelekurako eskualde oso aproposa osatzen oi dutela. Hala ere, mendi honen azpian Soraluze, Elgoibar eta beste herri batzuk kokatzen dira, industria eta arteetan gizon saiatu eta azkarren bizileku.
-''(hemen [[Txandrua (eu)|Txandruaren]] historia tartekatzen dute)''
-===Tamaina eta indusketa===
-Trikuharriren mugak ezin dira antzeman, inguruko harri multzoa oso beheratuta eta nahastuta dagoelako.
-Gainera (urrezko idinarruaren sinismenak irauten dira eta) altxor bilatzaileak ez omen daude lo, inguruetan jentilen hilobiak berriro aipatzen direla, gure ikerketak direla eta. Asuntua zera da, zortzi egunetik hona trikuharri hau berriro arakatu eta nahastu dute. Apaltasun itxuraz langileei galdetu diegu ea inguruko herrietan aberats azkarren bat aipatu den azken egunetan: ezetz erantzun digute.
-Tumulu erdian harlosa bat agertzen da, zutik, 1,80 metrotako luzeera, 90 zentimetrotako altuera eta 20 zentimetrotako lodiera duena, ekialde-mendebalde orientatuta. Beste lau harlosak tumuluaren gainean daude, trikuharriaren ganbararenak segururena.
-Ipar mendebaldetik argazkia hartu genien hondakinei (11. argazkia).
+:''Atxolinetik 800 metrotara dago monumentua, tontorretik mendebalderuntz. Lautada baten ertzean dago, Maltzagatik Azkoitirako bidetik eskuman, garo trinko artean. Itxas gaineko altura 725 metrokoa da. 7an ezin izan genuen trikuharria ganoraz aztertu, iluntzen hasia zelako.''
-Indusketan ez zen ezer interesgarririk agertu, eta Iruiya trikuharrira jaitsi ginen, [[Sabua trikuharria (eu)|Sabua]] tumulutik pasatzen.
+:'''Tamaina eta indusketa'''
+:''Uztailak 8. Monumentua harri tumuluak eta harlosak osatzen dute. Tumuluak 12,5 metrotako diametroa du eta 1,5 metrotako altuera erdialdean; eta harlosak 2,2 metrotako luzeera, 1,55 metrotako zabalera eta 30 zentimetrotako lodiera (5.a irudia). Tumuluak zulo borobila inguratzen du, zuloa harrian eginda dago eta aipatutako harlosak estalia. Aurrekoaren argazkia hartu genuen ipar-iparmendebaldetik (12. argazkia)eta beste bat estalki eta zuloarena hego-hegoekialdetik (13. argazkia).''
+:''Indusketa egin eta ateratako lurra bahetu eta gero, zeramika gordin belztuko hiru pusketa agertu ziren, azalera gorrizkarekin, beste trikuharrietan agertzen diren motakoak, bi hezur zati aberenak, beste bat berriagoa, teila pusketa eta hiru keixa-hezur zulatuta.''
 ==Erreferentziak==
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/dolmenak/idoia Idoia (Iruia)]. Debabarrena Turismoa.
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/txostenak/txostena-sabua-2017.pdf Miaketak eta katak (Iruiya eta Sabua)]. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2017)
 [[Kategoria: Historiaurrea]]