«Placencia lokomotora (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 21:14, 10 apirila 2020 data duena

Placencia lokomotora

Mota	Garraiobidea
Kokapena	Durango-Zumarraga

Trenbidea

XIX mendearen bukaeran, Bilbao eta Donostia ez ziren trenez lotuta, gurdiz eta diligentziaz baizik. Gauzak zein pertsonak garraiatzeko Mirandako buelta egin behar zen: Bilbao - Urduña - Ebroko Miranda - Gazteiz - Altsasu - Zumarraga - Donostia.

Halako buelta handia ekiditzeko, Ferrocarril Central de Vizcaya enpresa sortu zuten Bilbao-Durango trenbidea egiteko (1882). Arrakasta ikusita, trenbidea luzatzea erabaki zuten, Zumarragaraino hain zuzen, horretarako Ferrocarril de Durango a Zumárraga enpresa sortuz. Modu honetan Donostiarako bidea asko mozten zen: Bilbao - Durango - Eibar - Soraluze - Bergara - Zumarraga. 1889. urtean inauguratu zuten.

Gero, Elgoibar - Donostia zatia egin zuten eta 1901 urtean zabaldu. Azkenik, 1906 urtean konpania guztiak batuta Ferrocarriles Vascongados enpresa sortu zuten, sare hau ustiatzeko.

Historia

Durango - Zumarraga trenbidea zabaldu zutenean, erositako lokomotoreei bideko herrien izenak eman zieten, ohitura zenez: Elgoibar, Guipúzcoa, Ermua, Zaldívar, Eibar, Vergara, Zumárraga eta Ermua. Elgoibar lokomotora kenduta (Krauss etxekoa, 1886 urtekoa), gainontzeko lokomotorak Couillet (Belgika) etxekoak ziren, 0-3-0-T motakoak, eta 1887-1888 urtekoak.

Itxura denez, lokomotora nahikorik ez zenez, Soraluze bere lokomotora barik geratu zen.

Handik bi urteetara bi lokomotora gehiago erosi zuten, hauek ere Couillet etxekoak, baina indartsuagoak, 0-2-2-0-T motakoak. Bati Descarga izena eman zioten, eta bigarrenari Zumárraga. Orduan bai, aurreko Zumárraga lokomotorari izena aldatu zioten, eta Placencia izena jarri (1.890); zenbakia berriz gorde zuen: 25. Lokomotora hau 1887. urtekoa zen, eta bere fabrika-zenbakia 1970 zen.

Hurrengo urteetan lokomotora hainbat bider egokitu zuten^[1]. 1.890an bertan ardatz askea gehitu zioten atzekaldean, 0-3-1-WT motakoa bihurtuz; handik gutxira, alboko tankeak eta hondar biltegia erantsi zizkioten; 1.892 eta 1.893 artean huts-balazta ezarri zioten; azkenik, 1.899 urtean zenbaki berria esleitu zioten, 105.

1.890 urtean hasita, hamabi urteetan Placencia lokomotora atzera eta aurrera ibili zen, Maltzaga eta Zumarraga artean. Baina 1902 urteko irailak 4an lokomotora Igartua y Gaminde bitartekariari saldu zioten, 28.209 pezetatan; eta honek Sociedad Minera de Villaodrid elkarteari pasa zion.

Garai hartan Villaodrid (Lugo) inguruko meategiak ustiatzeko Sociedad Minera de Villaodrid izenekoa sortu zuten; eta meatza kostaldera eramateko, Villaodrid-Vegadeo trenbidea eraikitzea erabaki zuten: Ferrocarril de Puente Nuevo a Ribadeo. Placencia lokomotora erosi zutenean, itsasoz eraman zuten Ribadeoraino, eta errailak jartzeko erabili; behin lanak bukatuta, geltokietan maniobrak egiteko erabili zuten. Zenbaki berria eman zioten (5) eta izena aldatu (Abres).

Trenbide hau 1.964 urtean itxi zuten, eta Abres lokomotora hau, aurretik Placencia izenekoa, Ferrovial enpresak erosi zuen. Hurrengo urteetan (1.965-1.972) Ferrol-Gijon trenbidea eraikitze lanetan erabili zuten.

Gaur egun Placencia (edo Abres) lokomotora izandakoa deseginda dago, eta ez zaigu inolako aztarna grafikorik geratu. Berarekin erosi ziren beste sei Couillet 0-3-0-T lokomotorak deseginda daude ere; hala ere, azken hauetako batzuk Ferrocarril Vasco Asturiano^[2] enpresari saldu zioten, eta argazkiren bat gordetzen da.

Placencia lokomotoraren "ahizpak" baztertuta, Oviedoko Vasco-Asturianoren geltokian

Ezaugarriak^[3]

Rejilla zabalera	640 mm.
Rejilla luzeera	1.140 mm.
Rejilla azalera	0,729 m2
Galdararen gorputz zilindrikoaren lodiera	13 mm.
Galdararen gorputz zilindrikoaren diametroa	924 mm.
Tutuen barne diametroa	35 mm.
Tutuen kanpo diametroa	40 mm.
Tutuen luzeera	2.630 mm.
Tutu kopurua	122
Sutegiaren berotzeko azalera	3,027 m2
Tutuen berotzeko azalera	40,320 m2
Berotzeko azalera guztira	43,347 m2
Galdara tinbrea	12 atm
Errobera gidarien diametroa	900 mm.
Errobera askeen diametroa	650 mm.
Zilindroaren diametroa	280 mm.
Pistoiaren karrera	400 mm.
Pisua lanean	22.000 kg.
Pisua hutsean	16.500 kg.
Pisu itsasgarria	22.000 kg.
Ur biltegia	2.600 l.
Ikatz biltegia	1.500 kg.
Trakzio indarra	2.718 kg.

Antzeko lokomotoren irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Frantziako Tarn departamentuan
1910 urteko lokomotora
Alsaziako lokomotora

Argazkitako lokomotorak Placencia lokomotoraren oso antzekoak dira: tipologia (0-3-0-T) eta ekoizle (Couillet) berbera dute, eta gutxi gora behera garai berekoak dira. Desberdintasun nabarmenena Alsaziako lokomotorak dauka: tope bakarra izan beharrean, bi ditu eta.

Beste lokomotorak

Soraluzek bakarrik ez, gertuko bi lekuk ere bere lokomotora izan zuten: Málzaga lokomotora eta Los Mártires lokomotora.

Erreferentziak

↑ La Sociedad Minera de Villaodrid y el ferrocarril de Puente Nuevo a Ribadeo. José Antonio Gómez Mártinez.
↑ Euskal-Asturiar trenbidea. Wikipedia (euskaraz).
↑ Las locomotoras de vapor del ferrocarril Durango Zumárraga. Juanjo Olaizola Elordi (ASVAFER, 50. zbk)

[1] La Sociedad Minera de Villaodrid y el ferrocarril de Puente Nuevo a Ribadeo. José Antonio Gómez Mártinez.

[2] Euskal-Asturiar trenbidea. Wikipedia (euskaraz).

[3] Las locomotoras de vapor del ferrocarril Durango Zumárraga. Juanjo Olaizola Elordi (ASVAFER, 50. zbk)

[1]

[2]

[3]

@@ 5. lerroa: / 5. lerroa: @@
   | kokapena = Durango-Zumarraga
 }}
 ==Trenbidea==
 XIX mendearen bukaeran, Bilbao eta Donostia ez ziren trenez lotuta, gurdiz eta diligentziaz baizik. Gauzak zein pertsonak garraiatzeko Mirandako buelta egin behar zen: Bilbao - Urduña - Ebroko Miranda - Gazteiz - Altsasu - Zumarraga - Donostia.
-Halako buelta handia ekiditzeko, ''Ferrocarril Central de Vizcaya'' enpresa sortu zuten Bilbao-Durango trenbidea egiteko (1882). Arrakasta ikusita, trenbidea luzatzea erabaki zuten, Zumarragaraino hain zuzen. Modu honetan Donostiarako bidea asko mozten zen: Bilbao - Durango - Eibar - Soraluze - Bergara - Zumarraga. 1889. urtean inauguratu zuten.
+Halako buelta handia ekiditzeko, ''Ferrocarril Central de Vizcaya'' enpresa sortu zuten Bilbao-Durango trenbidea egiteko (1882). Arrakasta ikusita, trenbidea luzatzea erabaki zuten, Zumarragaraino hain zuzen, horretarako ''Ferrocarril de Durango a Zumárraga'' enpresa sortuz. Modu honetan Donostiarako bidea asko mozten zen: Bilbao - Durango - Eibar - Soraluze - Bergara - Zumarraga. 1889. urtean inauguratu zuten.
 Gero, Elgoibar - Donostia zatia egin zuten eta 1901 urtean zabaldu. Azkenik, 1906 urtean konpania guztiak batuta ''Ferrocarriles Vascongados'' enpresa sortu zuten, sare hau ustiatzeko.
@@ 15. lerroa: / 16. lerroa: @@
-==Lokomotora==
+==Historia==
 Durango - Zumarraga trenbidea zabaldu zutenean, erositako lokomotoreei bideko herrien izenak eman zieten, ohitura zenez: ''Elgoibar'', ''Guipúzcoa'', ''Ermua'', ''Zaldívar'', ''Eibar'', ''Vergara'', ''Zumárraga'' eta ''Ermua''. ''Elgoibar'' lokomotora kenduta (Krauss etxekoa, 1886 urtekoa), gainontzeko lokomotorak Couillet (Belgika) etxekoak ziren, 0-3-0-T motakoak, eta 1887-1888 urtekoak.
 Itxura denez, lokomotora nahikorik ez zenez, Soraluze bere lokomotora barik geratu zen.
-Handik bi urteetara bi lokomotora gehiago erosi zuten, hauek ere Couillet etxekoak, baina indartsuagoak, 0-2-2-0-T motakoak. Bati ''Descarga'' izena eman zioten, eta bigarrenari ''Zumárraga''. Orduan bai, aurreko ''Zumárraga'' lokomotorari izena aldatu zioten, eta ''Placencia'' izena jarri (1890); zenbakia gorde zuen: 25. Lokomotora hau 1887. urtekoa zen, eta bere fabrika-zenbakia 1970 zen. Urte hartan bertan ardatz askea gehitu zioten atzekaldean, 0-3-1-WT motakoa bihurtuz.
+Handik bi urteetara bi lokomotora gehiago erosi zuten, hauek ere Couillet etxekoak, baina indartsuagoak, 0-2-2-0-T motakoak. Bati ''Descarga'' izena eman zioten, eta bigarrenari ''Zumárraga''. Orduan bai, aurreko ''Zumárraga'' lokomotorari izena aldatu zioten, eta ''Placencia'' izena jarri (1.890); zenbakia berriz gorde zuen: 25. Lokomotora hau 1887. urtekoa zen, eta bere fabrika-zenbakia 1970 zen.
+Hurrengo urteetan lokomotora hainbat bider egokitu zuten<ref>[http://studylib.es/doc/4645384/la-sociedad-minera-de-villaodrid-y-el-ferrocarril-de La Sociedad Minera de Villaodrid y el ferrocarril de Puente Nuevo a Ribadeo]. José Antonio Gómez Mártinez.</ref>. 1.890an bertan ardatz askea gehitu zioten atzekaldean, 0-3-1-WT motakoa bihurtuz; handik gutxira, alboko tankeak eta hondar biltegia erantsi zizkioten; 1.892 eta 1.893 artean huts-balazta ezarri zioten; azkenik, 1.899 urtean zenbaki berria esleitu zioten, 105.
+.890 urtean hasita, hamabi urteetan Placencia lokomotora atzera eta aurrera ibili zen, Maltzaga eta Zumarraga artean. Baina 1902 urteko irailak 4an lokomotora Igartua y Gaminde bitartekariari saldu zioten, 28.209 pezetatan; eta honek ''Sociedad Minera de Villaodrid'' elkarteari pasa zion.
+Garai hartan Villaodrid (Lugo) inguruko meategiak ustiatzeko ''Sociedad Minera de Villaodrid'' izenekoa sortu zuten; eta meatza kostaldera eramateko, Villaodrid-Vegadeo trenbidea eraikitzea erabaki zuten: ''Ferrocarril de Puente Nuevo a Ribadeo''. Placencia lokomotora erosi zutenean, itsasoz eraman zuten Ribadeoraino, eta errailak jartzeko erabili; behin lanak bukatuta, geltokietan maniobrak egiteko erabili zuten. Zenbaki berria eman zioten (5) eta izena aldatu (''Abres'').
+Trenbide hau 1.964 urtean itxi zuten, eta ''Abres'' lokomotora hau, aurretik ''Placencia'' izenekoa, Ferrovial enpresak erosi zuen. Hurrengo urteetan (1.965-1.972) Ferrol-Gijon trenbidea eraikitze lanetan erabili zuten.
+Gaur egun ''Placencia'' (edo ''Abres'') lokomotora izandakoa deseginda dago, eta ez zaigu inolako aztarna grafikorik geratu. Berarekin erosi ziren beste sei Couillet 0-3-0-T lokomotorak deseginda daude ere; hala ere, azken hauetako batzuk Ferrocarril Vasco Asturiano<ref>[https://eu.wikipedia.org/wiki/Euskal-Asturiar_trenbidea Euskal-Asturiar trenbidea]. Wikipedia (euskaraz).</ref> enpresari saldu zioten, eta argazkiren bat gordetzen da.
+[[Fitxategi: Placencia_lokomotora._Oviedoko_ahiztak.jpg | thumb | 800px | center | ''Placencia'' lokomotoraren "ahizpak" baztertuta, Oviedoko Vasco-Asturianoren geltokian]]
+==Ezaugarriak<ref>Las locomotoras de vapor del ferrocarril Durango Zumárraga. Juanjo Olaizola Elordi (ASVAFER, 50. zbk)</ref>==
+::{| class="wikitable"
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Rejilla zabalera                            ||   640 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Rejilla luzeera                             || 1.140 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Rejilla azalera                             || 0,729 m2
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Galdararen gorputz zilindrikoaren lodiera   ||  13 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Galdararen gorputz zilindrikoaren diametroa || 924 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Tutuen barne diametroa                      ||  35 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Tutuen kanpo diametroa                      ||  40 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Tutuen luzeera                              || 2.630 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Tutu kopurua                                || 122
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Sutegiaren berotzeko azalera                ||  3,027 m2
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Tutuen berotzeko azalera                    || 40,320 m2
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Berotzeko azalera guztira                   || 43,347 m2
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Galdara tinbrea                             || 12 atm
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Errobera gidarien diametroa                 || 900 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Errobera askeen diametroa                   || 650 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Zilindroaren diametroa                      || 280 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Pistoiaren karrera                          || 400 mm.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Pisua lanean                                || 22.000 kg.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Pisua hutsean                               || 16.500 kg.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Pisu itsasgarria                            || 22.000 kg.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Ur biltegia                                 || 2.600 l.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Ikatz biltegia                              || 1.500 kg.
+|-
+| bgcolor="Khaki"| Trakzio indarra                             || 2.718 kg.
+|}
-Hamabi urteetan Placencia lokomotora atzera eta aurrera ibili zen, Maltzaga eta Zumarraga artean. Baina 1902 urtean lokomotora saldu zuten.
-Garai hartan Villaodrid (Lugo) inguruko meategiak ustiatzeko ''Sociedad Minera de Villaodrid'' izenekoa sortu zuten; eta meatza kostaldera eramateko, Villaodrid-Vegadeo trenbidea eraikitzea erabaki zuten: ''Ferrocarril de Puente Nuevo a Ribadeo''. Lanak hasi zitenean, Placencia lokomotora erosi zuten errailak jartzeko, eta gero geltokietan maniobrak egiteko erabili zuten. Zenbaki berria eman zioten (105) eta izena aldatu (Abres).
+==Antzeko lokomotoren irudiak==
+''(handitzeko, sakatu gainean)''
+<gallery>
+   Placencia_lokomotora._Couillet_030T_(Tarn).jpg    | Frantziako Tarn departamentuan
+   Placencia_lokomotora._Couillet_030T_(1910).jpg    | 1910 urteko lokomotora
+   Placencia_lokomotora._Couillet_030T_(Alsazia).jpg | Alsaziako lokomotora
+</gallery>
-Trenbide hau 1964 urtean itxi zuten, eta Abres lokomotora hau, Placencia izenekoa, Ferrovial enpresak erosi zuen. Hurrengo urteetan (1965-1972) Ferrol-Gijon trenbidea eraikitze lanetan erabili zuten.
+Argazkitako lokomotorak ''Placencia'' lokomotoraren oso antzekoak dira: tipologia (0-3-0-T) eta ekoizle (Couillet) berbera dute, eta gutxi gora behera garai berekoak dira. Desberdintasun nabarmenena Alsaziako lokomotorak dauka: tope bakarra izan beharrean, bi ditu eta.
 ==Beste lokomotorak==
-Soraluzek bakarrik ez, gertuko bi tokik ere ''bere'' lokomotora izan zuten: [[Málzaga lokomotora (eu)|''Málzaga'']] lokomotora eta [[Los Mártires lokomotora (eu)|''Los Mártires'']] lokomotora.
+Soraluzek bakarrik ez, gertuko bi lekuk ere ''bere'' lokomotora izan zuten: [[Málzaga lokomotora (eu)|''Málzaga'']] lokomotora eta [[Los Mártires lokomotora (eu)|''Los Mártires'']] lokomotora.
+==Erreferentziak==
 [[Kategoria:Soraluze-Placencia izenekoak]]