«Osintxu (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
    11. lerroa: 11. lerroa:
    Auzuneak bere eliza du (parrokia dena), pilotalekua (aldagelak eta guzti) eta plaza. Liburutegia eta ludoteka ere baditu.
    Auzuneak bere eliza du (parrokia dena), pilotalekua (aldagelak eta guzti) eta plaza. Liburutegia eta ludoteka ere baditu.


    ===Bztanleria===
     
    {{#display_map:
                43.156207,-2.404610 ~Muskiritxu erreka;
                43.156046,-2.404416 ~Osintxuko Bolu;
                43.156661,-2.405382 ~Osintxu;
                43.153976,-2.409261 ~[[Soraluce kooperatiba (eu) | Soraluce kooperatiba]]
      |centre = 43.161034,-2.416363
      |zoom = 15 | height = 600 | type = earth
    }}
     
     
     
    ===Biztanleria===
    Gaur egun 450 biztanle inguru ditu eta gehienak mendietako baserrietan bizi dira. Azken urteetan biztanleak galtzen ari da.
    Gaur egun 450 biztanle inguru ditu eta gehienak mendietako baserrietan bizi dira. Azken urteetan biztanleak galtzen ari da.


    18. lerroa: 30. lerroa:
    ! width= "100 px" style="background:Tan" | Biztanleak
    ! width= "100 px" style="background:Tan" | Biztanleak
    |-
    |-
    | 2000 | 474
    | 2000 || 474
    |-
    |-
    | 2001 | 478
    | 2001 || 478
    |-
    |-
    | 2002 | 475
    | 2002 || 475
    |-
    |-
    | 2003 | 459
    | 2003 || 459
    |-
    |-
    | 2004 | 457
    | 2004 || 457
    |-
    |-
    | 2005 | 443
    | 2005 || 443
    |-
    |-
    | 2006 | 444
    | 2006 || 444
    |-
    |-
    | 2007 | 445
    | 2007 || 445
    |}
    |}
    {{#display_map:
                43.156207,-2.404610 ~Muskiritxu erreka;
                43.156046,-2.404416 ~Osintxuko Bolu;
                43.156661,-2.405382 ~Osintxu;
                43.153976,-2.409261 ~[[Soraluce kooperatiba (eu) | Soraluce kooperatiba]]
      |centre = 43.161034,-2.416363
      |zoom = 15 | height = 600 | type = earth
    }}




    95. lerroa: 97. lerroa:


    Azken urteetan, osintxuarren eta soraluzetarren harreman onei segida emateko, uztaila bukaeran soraluzetarrak Osintxura joaten dira bertakoak inbitatzera, eta abuztuan bukaeran, berriz, osintxuarrak Soraluzeraino etortzen dira gonbitea luzatzeko.
    Azken urteetan, osintxuarren eta soraluzetarren harreman onei segida emateko, uztaila bukaeran soraluzetarrak Osintxura joaten dira bertakoak inbitatzera, eta abuztuan bukaeran, berriz, osintxuarrak Soraluzeraino etortzen dira gonbitea luzatzeko.
    ==Osintxuarrak==
    ===Sor Isabel Lete Landa dohatsua===
    ::<small>Gehiago jakiteko, sakatu [https://eu.wikipedia.org/wiki/Isabel_Lete_Landa ''hemen''].</small>
    Isabel Lete Landa, ''Erregina'' deitua (Osintxu 1913/09/07, Eibar 1941/10/13) Ahizpa Mertzedariak ordenako euskal moja bat izan zen.
    Azpeitian sartu zen moja. Zumarraga eta Madrilen ibili ostean Eibarra ekarri zuten, San Andres egoitzara. Tuberkulosia zuten gaixoak zaintzen bera ere kutsatu eta hil zen.
    Benedikto XVI.a Aita Santuak dohatsu izendatu zuen.
    ===''Kikio''===
    ===Amaia Agirre eta Juantxo Urbieta===
    1984 eta 1986an Osintxuko Juantxo Urbieta eta Amaia Agirre dantzariek Euskal Herriko Dantza Solteko Txapelketa irabazi zuten Seguran.




    110. lerroa: 127. lerroa:


    Mugarri baserrian oraindik gordetzen omen da [[Sorginen istorioak (eu)#Mugarriko sorginak|sorginen edalontzi]] bat. Behin batean sorginek bertako gizona dantza egiten gonbidatu, eta gero ura eskaini zioten edalontzi polit batean. Harek aitaren egiterakoan sorgin denak desagertu ziren.
    Mugarri baserrian oraindik gordetzen omen da [[Sorginen istorioak (eu)#Mugarriko sorginak|sorginen edalontzi]] bat. Behin batean sorginek bertako gizona dantza egiten gonbidatu, eta gero ura eskaini zioten edalontzi polit batean. Harek aitaren egiterakoan sorgin denak desagertu ziren.
    ==


    ===''Osintxu, Placencia irredenta''===
    ===''Osintxu, Placencia irredenta''===

    22:36, 16 iraila 2019(e)ko berrikuspena

    Oharra: Sarrera hau osatzeko Bergarako Udala. Osintxu web orria erabili izan da.

    Azalpen orokorrak

    Kokapena

    Osintxu Bergarako auzoa da. Iparraldean kokatuta dago, Deba ibaiaren bi aldeetan eta Soraluzeko mugan.

    Osintxuko kalea Bergaratik Eibarrera doan errepidearen alde banatara dago, mendiak eta Deba ibaiak mugatzen dutela. Lehenengo garapen industrialaren ondoren osatu zen; zehatzago esateko, 1910ean Arteche Hermanos enpresa sortu zutenean. 1905ean, 73 biztanle zeuden 16 familiatan banatuta.

    Honetaz gain Muskiritxu (Muzkitxu), Iraban, Mekolalde era Kalparreko zenbait baserrik osatzen dute. Lehengo hirurak Deba ibaiaren eskumaldean daude, iparraldetik hegoaldera hurrenez hurren. Kalparra, aldiz, ezkerraldean.

    Auzuneak bere eliza du (parrokia dena), pilotalekua (aldagelak eta guzti) eta plaza. Liburutegia eta ludoteka ere baditu.


    Mapa kargatzen...


    Biztanleria

    Gaur egun 450 biztanle inguru ditu eta gehienak mendietako baserrietan bizi dira. Azken urteetan biztanleak galtzen ari da.

    Urtea Biztanleak
    2000 474
    2001 478
    2002 475
    2003 459
    2004 457
    2005 443
    2006 444
    2007 445


    Historia

    Elizako artxibo zaharrean Osiranzu izenaz agertzen zen, baina herrikideek, etimologia arazoak baino gehiago ohitura kontuagatik, Osintxu deitzen zuten eta horrela gelditu da gaur egunera arte.

    Ertarotik Bizkaia, Araba eta Deba arroa Kalagorriko elizbarrutian egon dira. Garai haietan, inguruko jauntxoek hartu zuten eliza eta ermitak babssteko ardura, eta ordainetan beren ondasunak eeabiltzen zituzten, batez ere Bizkaian eta Deba Arroan.

    XV mendean Kalagorriko apezpikuak erasoa jo zuen ondasun horiek berreskuratzeko. Besteak beste, Kalagorriko elizbarrutiko patroien omenez ermita eta eliza berriak egin zituen, edo aurretik zeudenak erabili. Patroi hauek San Emeterio eta San Zeledonio ziren.

    Deba arroarl gutxienez, bi tokitan gertatu zen hauBergaeako Osintxun eta Soraluzeko San Martzialen[1]

    1795ean, maiatz eta ekaineko Komentzio gerra zela eta, Muskiritxu gainean, frantses eta euskal ejertzitoen arteko borroka ugari izan ziren.

    Urte batzuk geroago, lehen karlistadan (1833-1840), Bergarako milizia batek menperatu zituen karlisten matxinaden berriak ere badira.

    1834eko uholdearen aurretik, San Emeteri eta Zeledonioren omenez eraikitako ermita bat ere bazen gaurkoaren aurrean. Errepideaz bestaldetik, ibai ertzean, zubi ondoan zegoen. Uraren indarrak desagertarazi zuen ermita hau, Deba ibaian agertu ziren santu martiriak besterik ez dira gelditzen. Gaur egungo eliza urte batzuk geroago eraiki zen, eta 1881ean parrokia bihurtu zen.

    Osintxun garrantzi handia izan dute betidanik aztikeri eta sorginkeriek. Mugarriko txabolan akelarreak ere ospatzen omen ziren.


    Ondarea

    Emeteri eta Zeledonio Santu Martirien eliza

    XIX. mendearen erdialdean eraiki zen, 1834ean, urak ermita zapuztu ondoren.

    Nabe bakarreko eraikuntza dugu, kainoi tankerako sabaiz osatutako hiru zati dituelarik. Absidea erdi-puntuko arku batean kokatua, zirkulu erdiaren itxurakoa da. Korua bi zutabetan oinarrituta dago eta egurrezko eskulekua du. Aldarera doan harrizko eskailera kenduta, zoruaren beste zati guztiak egurrezkoak dira. Dorreak eliza barrena du oinarria.

    Baserriak

    Gehiago jakiteko, sakatu hemen

    Muskiritsuko baserri aipagarrienak Arando, Laspiurgañekoa, Gantxegigoiti eta Gento.

    Irabanekoak Olalde, Azkorta, Oregi, Galartza eta Mekoleta.

    Eta Kalparrekoak, berriz, Izarre eta Untzueta.

    Erroten ibilbidea

    Gehiago jakiteko, sakatu hemen

    Muskiritxu errekan zehar, gaur egin funtzionatzen ez badute ere, iraganaren usaina gordetzen duten hainbat errota ikusi ahal izango ditugu: Osintxuko bolua, Atxuriondo, Billotegi eta Laspiur.


    Jaiak

    Osintxuko patroiak San Emeterio eta San Zeledonio dira, Soraluzeko San Martzialeko ermitarenak bezela.

    Osintxun zein Soraluzeko San Martzialen kopraixak aspalditik ospatzen ziren San Emeterio eta San Zeledonio egunean. Jaiak egun berean egiten zirenez, jendeak baten eta bestearen artean aukeratu behar zuen. Horregatik, eta jaiek talka ez egiteko, 1701 urtean soraluzetarrak eta osintxuarrak bildu ziren, eta San Martzialeko kopraixak astebete atzeratzea erabaki zuten, iraileko aurreko domekara hain zuzen.

    Garai batean, kopraixak ospatzeko txahala hiltzen zen bezperatik, eta salda egin ostean. Jaiaren egunsentian etxe era baserri bakoitzetatik joaten zen jendea karitatearen bila: salda eta ogia okela egosiaz. Karitate hau bertan hartzen zen, eta gaixoei etxera eraman ere.

    Gaur egun ere karitatea banatzen da, baina ez da txahalik hiltzen[2].

    Azken urteetan, osintxuarren eta soraluzetarren harreman onei segida emateko, uztaila bukaeran soraluzetarrak Osintxura joaten dira bertakoak inbitatzera, eta abuztuan bukaeran, berriz, osintxuarrak Soraluzeraino etortzen dira gonbitea luzatzeko.


    Osintxuarrak

    Sor Isabel Lete Landa dohatsua

    Gehiago jakiteko, sakatu hemen.

    Isabel Lete Landa, Erregina deitua (Osintxu 1913/09/07, Eibar 1941/10/13) Ahizpa Mertzedariak ordenako euskal moja bat izan zen.

    Azpeitian sartu zen moja. Zumarraga eta Madrilen ibili ostean Eibarra ekarri zuten, San Andres egoitzara. Tuberkulosia zuten gaixoak zaintzen bera ere kutsatu eta hil zen.

    Benedikto XVI.a Aita Santuak dohatsu izendatu zuen.

    Kikio

    Amaia Agirre eta Juantxo Urbieta

    1984 eta 1986an Osintxuko Juantxo Urbieta eta Amaia Agirre dantzariek Euskal Herriko Dantza Solteko Txapelketa irabazi zuten Seguran.


    Bitxikeriak

    Mugarri baserriko istoriak

    Deba ibaiaren ezkerraldean dago, ibaitik oso gertu eta Soraluze eta Bergara arteko mugarri baten ondoan (hortik izena). Gertutasunarengatik, bertakoek betidanik izan dute Soraluzekin lotura berezi bat

    Bertakoa zen Paula Alberdi (Paulita), hainbat motako okmadak eta kolpeen kontrako ukenduak egiten zituenak, oso estimatuak.

    Paulita honek ere Plazentziatarrak esaten dotse abestiaren bertsio bat ahotsak.eus orrian eman zuen[3]:

    Plaentxiatarrak esaten dotse
    errekiari ibaixa
    hartuko leuke boltsillorako
    bost pezetako zurixa.

    Mugarri baserrian oraindik gordetzen omen da sorginen edalontzi bat. Behin batean sorginek bertako gizona dantza egiten gonbidatu, eta gero ura eskaini zioten edalontzi polit batean. Harek aitaren egiterakoan sorgin denak desagertu ziren.

    ==


    Osintxu, Placencia irredenta

    Orain dela gutxi arte Osintxuk eta osintxuarrek harreman estuagoan zituzten Soraluzekin (3 km) Bergarakin baino (5 km). Jendea, gejken bat, oinez edo gurdiz mugitzen zen, eta azken urteetan trenez. Ikuspuntu guztietatik Soraluze askoz gertuago zegoen.

    Agian horregatik gerra ostean, 1940 hamarkadan, Bergara laga eta Soraluzekin bat egiteko mugkmendua egon omen zen, baina laster asko eten zuten.

    Gerora, ibilgailuen erabilera zabaldu zenean Bergararekinlotura sendotu zen.


    Erreferentziak

    1. ↑ Soraluzeko kasuan ermita aurretik zegoen, San Martzialen izenean.
    2. ↑ Txahala hiltzeko egurrezko mailuaz buruan jotzen zitzaion era, talde ekologisteen salaketak izan ziren.
    3. ↑ "Plaentxiatarrak" antzinako kanta, Paula Alberdik abestuta. Ahotsak.eus
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Osintxu_(eu)&oldid=16227"(e)tik jasota