«Santa Ageda bezpera (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
(Orria sortu da. Edukia: Otsailak 4. Jai profanoa. Santa Agata jaia edo Dona Agata jaia,[1][2] euskalkietan Santa Ageda bezpera, Agate Deuna jaia, Santa Ageda eskea eta Santa Ageda batzea izenez...) |
No edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
Otsailak 4. Jai profanoa. | Otsailak 4. Jai profanoa. | ||
Santa | Santa Ageda (edo Agata) jaia edota bezpera Euskal Herrian eta Espainiako zenbait tokitan ospatzen den jai herrikoi tradizionala da, Ageda Cataniakoaren omenez otsailaren 5ean eta bezperan ospatzen dena. | ||
==Ohitura== | |||
Baserri girokoa eta kutsu erlijiotsua duen usadioa da, jatorria eta noiztik ospatzen den ez dago argi. Oinarria, Ageda Deunari ohore egitean datza; etxez etxe Santa Agedaren koplak<ref>Kopla. 10 eta 8 silabako bi lerro-pare, edo 8, 8, 10 eta 8 silabako lau lerro dituen bertsoa; oin errimadunak 8 silabako lerroetan daude.</ref> abestuz. | |||
Euskal Herriko herri askotan, ohitura da egun horretan edo bezperan herrietan kopla zaharrak kantatu, makilekin lurra joaz erritmoa markatzeko, jantzi tradizionalekin eta kriseilua lagun, diru edo janari eta edari eskean; etaratakoarekin, afarimerienda egiten zuten. Koplako bertsoak koblakari bakar batek abesten ditu maiz, eta taldeak leloa. | |||
Antzina, mutil gazteak soilik ibil zitezkeen Santa Agata eskean, baina XX mendeko azken hamarkadez geroztik emakumeek eta adin talde guztietakoek ere parte hartzen dute. | |||
==Soraluzen== | |||
Soraluzen, ''Santa Eskia'' ere deitzen zaio. | |||
Santa Ageda bezperan bertan, goizetik bada talde bat baserriz baserriko buelta egiten duena. Betiko koplak abesteaz gain, koblakariak inoiz bapatekoak abesten ditu, etxeari edo bertako pertsonei zuzenduta. | |||
Iluntzean, berriz, herriko buelta egiten dute, betiko koplak abesten. Inoiz zapi handi bat eramaten dute, lehio eta balkoitik botatzen dizkieten janari edota dirua biltzeko. | |||
==Koplak== | ==Koplak== | ||
| 30. lerroa: | 28. lerroa: | ||
::Zorion, etxe hontako denoi | ::Zorion, etxe hontako denoi | ||
::oles egitera gatoz, | ::oles egitera<ref>Oles egin: Agurtu, deitu. Oles: atera heltzen denak egiten duen deia.</ref> gatoz, | ||
::aterik ate ohitura zaharra | ::aterik ate ohitura zaharra | ||
::aurten berritzeko asmoz. | ::aurten berritzeko asmoz. | ||
17:08, 25 apirila 2019(e)ko berrikuspena
Otsailak 4. Jai profanoa.
Santa Ageda (edo Agata) jaia edota bezpera Euskal Herrian eta Espainiako zenbait tokitan ospatzen den jai herrikoi tradizionala da, Ageda Cataniakoaren omenez otsailaren 5ean eta bezperan ospatzen dena.
Ohitura
Baserri girokoa eta kutsu erlijiotsua duen usadioa da, jatorria eta noiztik ospatzen den ez dago argi. Oinarria, Ageda Deunari ohore egitean datza; etxez etxe Santa Agedaren koplak[1] abestuz.
Euskal Herriko herri askotan, ohitura da egun horretan edo bezperan herrietan kopla zaharrak kantatu, makilekin lurra joaz erritmoa markatzeko, jantzi tradizionalekin eta kriseilua lagun, diru edo janari eta edari eskean; etaratakoarekin, afarimerienda egiten zuten. Koplako bertsoak koblakari bakar batek abesten ditu maiz, eta taldeak leloa.
Antzina, mutil gazteak soilik ibil zitezkeen Santa Agata eskean, baina XX mendeko azken hamarkadez geroztik emakumeek eta adin talde guztietakoek ere parte hartzen dute.
Soraluzen
Soraluzen, Santa Eskia ere deitzen zaio.
Santa Ageda bezperan bertan, goizetik bada talde bat baserriz baserriko buelta egiten duena. Betiko koplak abesteaz gain, koblakariak inoiz bapatekoak abesten ditu, etxeari edo bertako pertsonei zuzenduta.
Iluntzean, berriz, herriko buelta egiten dute, betiko koplak abesten. Inoiz zapi handi bat eramaten dute, lehio eta balkoitik botatzen dizkieten janari edota dirua biltzeko.
Koplak
Egun honetan bi motako koplak abesten dira, bapatekoak eta tradizionalak.
Bapateko koplak, izenak adierazten duen moduan, bertso modukoak dira, etxe edo pertsona bati zuzendutakoak dira eta momentuan asmatutakoak. Santa Ageda bezperan doinua eta neurria behartuta daude... edo ez, bertsolarien arabera.
Kopla tradizionalak herritik herrira alda daitezke, baina Soraluzen abesten direnak gipuzkeraz daude, eta Euskal Herrian zabalduenak dira:
- Zorion, etxe hontako denoi
- oles egitera[2] gatoz,
- aterik ate ohitura zaharra
- aurten berritzeko asmoz.
- Ez gaude oso aberats diruz,
- ezta ere oinetakoz.
- Baina eztarriz sano gabiltza,
- ta kanta nahi degu gogoz.
- Santa Ageda bezpera degu
- Euskal Herriko eguna,
- etxe guztiak kantuz pozteko
- aukeratua deguna.
- Santa maitea gaur hartu degu
- gure bideko laguna.
- Haren laguntzaz bete gentzake
- egun hontako jarduna.
Erreferentziak
- Santa Agata jaia. Wikipedia (euskaraz)