Gipuzkoako Arkitektura Gida 1850-1960 (eu)-en iturria ikusi

{{Liburua (eu)
 | izena        = Gipuzkoako Arkitektura Gida <br> 1850-1960
 | irudia       = Gipuzkoako_Arkitektura_Gida_1850-1960._Azala.jpg
 | egilea       = Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofiziala. Gipuzkoa
 | hizkuntza    = Euskaraz eta erdaraz
 | urtea        = 2003
 | argitaletxea = Nerea
 | hiria        = Donostia
}}

==Izenburu osoa==
Gipuzkoako Arkitektura Gida, 1850-1960 <br> Guía de Arquitectura de Gipuzkoa, 1850-1960


==Liburua zertan den==
Gida hau bi erakundeen arteko elkarlana izan da: Gipuzkoako Foru Aldundiaren Arkitektura Zerbitzua eta Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialaren Gipuzkoako ordezkaritza.

XIX mendeko bultzada ekonomiko, demografiko eta industriazaletik abiatuta, Gida honek probintzian sortutako arkitektura ale nabarmenak jasotzen ditu, 1960 inguruan hasitako industrializazio orokorra artekoak hain zuzen. Ez da zerrenda oso bat, ale erakusgarrienak baizik ez dira jaso eta.

Eraikin bakotzeko argazkia, kokapena, dokumentazio grafikoa, datu kronologikoak eta egilea/k jasotzen ditu.


==Irudiak==
''(handitzeko, sakatu gainean)''
<gallery>
   Errebal_kaleko_etxea_(COAVN_2003).jpg         | Errebal kaleko etxea <br> (COAVN 2003)
   SAPA._Fabrica_berria_(COAVN_2003).jpg         | SAPA. Fabrika berria <br> (COAVN 2003)
   SAPA._Fabrica_berria._Planoa_(COAVN_2003).jpg | SAPA. Fabrika berriaren planoak <br> (COAVN 2003)
   Lete_lantegia_(COAVN_2003).jpg                | Lete lantegia Errekaldetik <br> (COAVN 2003)
   Lete_lantegia._Planoa_(COAVN_2003).jpg        | Lete lantegiaren diseinua <br> (COAVN 2003)
</gallery>


==Soraluzeri buruzkoak==
Soraluze Deba erdiko eskualdean agertzen da, Bergara, Eibar, Elgeta eta Elgoibarrekin batera, eta hiru eraikin aipatzen dira:
* Errebal kaleko etxea (Banco de Vizcaya-koa). Errebal kalea, 22 (1940. hamarkada)
* SAPA. Fabrika berria. Baltegieta kalea, 28 (1932-1940)
* [[Lete lantegia (eu)|Lete lantegia]]. Santa Ana kalea, 38 (1942-1950)

Soraluzeri buruz liburuak honela dio:

:Eskualde honetako ipar aldean dago Soraluze, Elgoibar ela Bergara artean. Garrantzi estrategiko nabarmena izan zuen, bertan Real Fabrica de Armas ezarri baitzen XVI. mendean. Arrasateko altzairuaz eta Eibarko ela Elgoibarko arma-lantegiez baliaturik, Soraluzeko fabrika honek XIX mendera arte gorde zuen bere garrantzia. Garai horretan, Madozek dio hiribilduak 109 etxe zituela hiri-kaskoan eta 94 sakabanaturik. Udaletxea ere bazuen; plaza, espetxea, ostatua, eskola eta parrokia-eliza ere bai. Errege bidea ongi zegoen eta posta Bergaratik zetorren.

:1.861ean, 2.000tik gora biztanle zituela, arma fabrika pribatu bat ezarri zen, ''Euscalduna'' izenekoa eta industria modernoen ildokoa. Bigarren Karlistadaren ostean, enpresak krisialdi larria izan zuen eta desagertu egin zen. Beste elkarte batek erosi zuen eta honek instalazioak, behin berrituta, artilleriako kanoiak, metrailadoreak eta munizioa egiteko erabili zituen. 1908an berriro aldatu ziren jabeak eta horrela jarraitu zuen harik eta 1935ean kapital espainiarrak erosi zuen arte. Izan berría hartu zuen: ''Sociedad Anonima de Placencia de las Armas''. 1976an bota zuten. Bere historian zehar, enpresa honen inguruan makina bat arma lantegi sortu ziren, txikiagoak, haren lepotik. 1935ean. Soraluzek 3.000 biztanle zituen. 30etik gora lantegi txiki eta arma fabrika. Hiri dinamismoa urria zen, eta ''Sociedad Anónima de Placencia de las Armas''-eko langileentzako etxeak konpainiak berak egin zituen. Etxe taldeari ''Alejandro Calonge'' deitu zitzaion. Geroago, 1940an, bigarren promozioa egin zen: ''Serafín Achotegui''. Hurrengo hamarkadan ez zen besteetan izandako jauzi demografikorik eman. 1950ean. 3.491 biztanle zituen. 1960 eta 1970 hamarkadetan eman ziren aldakuntza eta hazkunde aipagarrienak.


==Erreferentziak==
* [http://b5m.gipuzkoa.net/arkgida/carcasa-eu.html?http://b5m.gipuzkoa.net/arkgida/index1.html Gipuzkoako Arkitektura Gida, 1850-1960]. 

[[Kategoria: Aipamenak]]
[[Kategoria: Arkitektura industriala]]